10 vragen aan de zorgwijze

Linus Vanlaere

We laten in elke Zorgwijzer tien levensvragen los op een zorgwijze. Linus Vanlaere is als zorgethicus verbonden aan de vzw Bermhertigheid Jesu (voorzieningen voor geestelijke gezondheidszorg) en aan de onderzoeksgroep ‘Care Ethics’ en het zorgethisch lab sTimul van VIVES. Hij is ook vrijwillig wetenschappelijk medewerker aan KU Leuven en bestuurder van Dominiek Savio vzw. Hij werd getipt door Philip Vanneste voor zijn bijzondere inbreng.

Wat deed u kiezen voor de zorg?

In elk van de laatste drie jaren in het middelbaar was er een zelfdoding van een jaargenoot. Dat trof me erg. Mijn scriptie in godsdienstwetenschappen moest wel daarover gaan. Zo leerde ik zorgethiek kennen, waarover ik een proefschrift schreef en die ook toepaste op zelfdoding bij ouderen. Zo ben ik in ouderenzorg terechtgekomen, als ethicus die vertrekt van zorgzaamheid. Op vandaag werk ik in de psychiatrie.

Wat hebt u geleerd uit moeilijke momenten?

De kracht van menselijke verbinding. Van presentie: iemand die ‘er is’, onvoorwaardelijk en met aandacht. De onwezenlijke (stille) kracht van datgene wat Levinas la petite bonté (de kleine goedheid) noemt.

Wat is uw grootste sterkte én uw grootste zwakte?

Voelen. Dat is mijn grootste sterkte én tegelijk mijn grootste zwakte. Maar als ik zwak ben, ben ik sterk…

Hebt u een concreet idee om de wereld van de zorg te verbeteren?

Ont-ferm-u. Zorg is betrokkenheid vanuit een geraakt-zijn. Dit betekent dat zorgverleners kwetsbaar moeten kunnen zijn: raakbaar. Daar hoort ook feilbaarheid of faalbaarheid bij, de andere kant van kwetsbaarheid. Ik ben er sterk van overtuigd dat de kwaliteit van zorg verbetert wanneer we meer aandacht besteden aan de zorgverleners en hun menselijke kwetsbaarheid, inclusief hun emoties en kleine haperingen (of ondeugden). Momenteel worden emoties vaak getolereerd, maar zelden erkend als een belangrijk aspect van professionele zorg. Ze worden veeleer gezien als onprofessioneel en zwak.

“Zorg is betrokkenheid vanuit een geraakt-zijn”

Doet u iets bijzonders voor uw gezondheid?

Ik probeer me te oefenen in mildheid. En als ik ’s nachts toch nog wakker lig van iets waarvan ik denk dat het niet goed was, probeer ik de aandacht te richten op wie ik heb doen (glim)lachen of op wie mij deed (glim)lachen. Ik probeer ook elke dag minstens een uur te wandelen in de natuur.

Wie of wat bezorgt u een glimlach?

Spontane zorgverleners die elke ander met een open hart benaderen. Vaak zijn dat mensen die kleine ondeugden koesteren en veel gevoel voor humor hebben.

Welk boek of kunstwerk raakt of inspireert u?

‘De Schreeuw’, het schilderij van Munch dat ik in de les esthetica voor het eerst zag. Dat raakt me nog steeds. Het beeld van de woordeloze schreeuw van de mens in nood.

Welke droom koestert u?

Ik droom van een onderwijs dat jongeren leert om hun gevoelens en pijn uit te drukken. Van een samenleving waar niet de luidste roepers, maar wel degenen met de stilste stem worden gehoord. Van stilte en aandacht in een wereld van schreeuwerige opinies, opdringerige oordelen en goedkope retoriek gericht op ‘likes’ en ‘zie mij’.

Hoe ziet uw ideale oude dag eruit?

Omringd door mensen die ik graag zie en die mij graag zien. Mensen om me heen die de moeite doen om echt te luisteren.

Aan wie geeft u de (zorg)fakkel door en waarom?

Aan Ruth Piers, geriater verbonden aan het UZ Gent. Omdat ik haar ontzettend waardeer voor wie zij is en hoe zij op haar manier de bakens in ouderenzorg probeert te verzetten.

BEELD: KÁROLY EFFENBERGER