Margot Cloet
16/11/2022
Financiering Technologie en innovatie Zorgbeleid Bestuur Algemene Ziekenhuizen Revalidatieziekenhuizen Woonzorg Geestelijke gezondheidszorg Eerste lijn

Editoriaal Zorgwijzer 106: Schaarste holt vrije keuze uit

Schaarste holt vrije keuze uit

Het is altijd interessant om even over het muurtje van onze grenzen te kijken. Worstelen ze bij onze buren met dezelfde problemen in de zorg? Ja, zo blijkt. In Nederland liet de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid een rapport maken over “houdbare zorg”. Marianne de Visser en Gijsbert Werner geven ons in deze Zorgwijzer een inkijk in hun discussies. “De vraag of onze zorg houdbaar is, blijkt universeel”, zo stellen ze. Het rapport focust op drie cruciale vragen: “kunnen we de zorg blijven betalen, hebben we er voldoende en competente mensen voor en wat hebben we er als maatschappij voor over?” Elk van die drie dimensies is onder druk komen te staan, en dat is in veel Europese landen zo. Als pistes van oplossing spreken de auteurs onomwonden over “begrenzen van de groei van de zorg”. Ze pleiten voor een duidelijke visie van de politiek hierop, die “pijnlijke keuzes zal moeten maken en aan de bevolking voorleggen”.

Die cri de coeur van onhoudbaarheid weerklinkt ook almaar luider in de Vlaamse zorg. De permanente zoektocht naar personeel doet het gevoel leven dat we afstevenen op een systeemcrash. Daar bovenop komen de financiële zorgen wegens een voorthollende inflatie en exploderende energieprijzen. Het zit in het DNA van zorgverleners om koste wat kost te proberen alle zorgvragen zo goed mogelijk te beantwoorden. Maar de eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat we zullen moeten knippen. Alleen dringt dat besef nog onvoldoende door. Te dikwijls nog wordt gedacht dat een groot “aantrekkelijkheidsplan” ons zal redden. Maar de demografie zal de komende twee decennia zo imperatief zijn dat er geen ontkomen aan is. Ive Marx houdt ons in deze Zorgwijzer de cijfers voor: “de komende vijf jaar verlaten ongeveer 400.000 mensen de arbeidsmarkt, terwijl ze niet vervangen worden.” En dat terwijl het aantal zorgbehoevende ouderen vooral na 2030 massaal zal toenemen.

De toegang tot zorg komt zo danig onder druk te staan. Met het daaraan verbonden reële risico op een harde tweedeling. Aan de ene kant zij die (hoog)geschoold zijn, de weg kennen en voldoende middelen hebben. Die zullen aan hun trekken komen, zorg vinden en die voor zichzelf of hun naasten kunnen organiseren. Aan de andere kant de mensen die niet over voldoende middelen beschikken en de weg niet kennen. Als we de huidige evoluties op hun beloop laten, zal de solidariteit – de basis van onze huidige gezondheidszorg – wegsmelten als sneeuw voor de zon. Precies over die ongelijkheden doet Ive Marx in deze Zorgwijzer een boekje open. België is bijna Europees kampioen wanneer het gaat over het risico van bepaalde groepen om in armoede te belanden. Net zo wanneer het gaat om onderwijs, levensverwachting en toegang tot gezondheidszorg.

Keuzes maken en prioriteiten stellen in de zorg wordt onontkoombaar. De vrije keuze in de gezondheidszorg is nog altijd een quasi onwankelbaar gegeven. Maar de facto zal die vrije keuze door schaarste en krimp meer en meer uitgehold raken. En enkel wie (veel) geld én scholing heeft, zal echt nog die vrije keuze hebben. Ten minste, als we niets doen, en we de marktmechanismen onverstoorbaar hun werk laten doen. Afglijden naar een klassengeneeskunde, dat is niet waar Zorgnet-Icuro voor staat. “Never waste a good crisis”, luidt de evergreen van Winston Churchill. Laat ons deze crisis aangrijpen om een “houdbare” zorg te organiseren waarbij de solidariteit en de gelijke toegang overeind blijven.

BEELD: KÁROLY EFFENBERGER

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.