Editoriaal ZW102: Over naar de orde van de dag, of net niet?

Editoriaal Zorgwijzer 102
Over naar de orde van de dag, of net niet?

Wanneer u dit leest, zitten we hopelijk al heel ver in de staart van de vijfde covidgolf. Het ‘gewone’ leven herneemt. Mensen herademen. De hoop leeft dat dit het punt wordt waarop de pandemie kantelt naar een endemie. Alleen een brief vanuit de toekomst zou ons hierover uitsluitsel kunnen geven. Maar hopen kan en mag. Laat ons genieten van de covidpauze die voor ons ligt. Ook de zorg herademt stilaan. Daar is er geen knaldrang, neen. De sector likt zijn wonden van best wel twee heftige jaren. Veel mensen zijn heel diep gegaan. Nu moet er zorg worden ingehaald, projecten hernomen en proberen directies hun vermoeide medewerkers wat extra rust te gunnen.

Hoe gaan we nu verder? Mensen zijn bedreven in het snel vergeten. We laten vaak na achterom te kijken en lessen te trekken uit wat er is gebeurd. Het kan niet snel genoeg gaan om de draad terug op te pikken en alles opnieuw ‘normaal’ te laten worden. Maar wat is dat dan, dat ‘normaal’? Moeten we zo snel mogelijk terug naar de situatie zoals het vroeger was of maken we van de gelegenheid gebruik om enkele zaken in vraag te stellen? Ik denk dat we tijd moeten nemen voor reflectie en niet té snel mogen overgaan tot de ‘normale’ orde van de dag.

Mensen die het twee jaar vanop de eerste rij meemaakten, spreken in deze Zorgwijzer openhartig en laten je nadenken. Vooreerst kruisen twee intensivisten in een pittige discussie de degens over hoe Nederland en België het aanpakten. Hoe zag de werkelijkheid achter de cijfers eruit in twee buurlanden, slechts een fietstocht van elkaar verwijderd? Best wel verschillend, zo blijkt. Ilse van Stijn (NL) en Peter Rogiers (B) houden de organisatie van de IC-afdelingen en de opname- en ontslagcriteria in hun land tegen het licht.

Ze zijn het eens over het belang van draaiboeken en een breed gedragen debat over levenskwaliteit en medische hardnekkigheid. De cultuurverschillen daarover zijn in elk geval significant. In Nederland waren er doorgesproken scenario’s voor het geval er moeilijke keuzes moesten worden gemaakt, met zowel medische als niet-medische criteria. In België, met een veel hogere IC-capaciteit, is dat brede debat er niet gekomen. Al geven veel artsen aan dat we dat post-covid toch eens moeten durven doen en de beslissingen niet alleen overlaten aan de verantwoordelijkheid van de gezondheidsprofessionals. Het toont hoe nu en dan over het (grens)muurtje kijken inspirerend kan werken.

Hans Kluge spreekt verder in deze Zorgwijzer over hoe we slim moeten gebruik maken van de ‘wapenstilstand van enkele maanden’ in deze pandemie. We kijken samen met hem naar de covidcrisis vanuit de Europese WHO-bril. Hoe heeft Europa het aangepakt? Wat kon Europa doen en wat deed het niet? Ook hij pleit voor reflectie en pandemic preparedness. Hij eindigt het gesprek met zijn onvoorwaardelijke en immense waardering voor de gezondheidswerkers. Hoe ze er stonden en alles gaven; hoe er eerst handgeklap was dat langzamerhand verstomde, en ergernis en agressie meer en meer hun deel werden.

Ik deel de waardering van Hans Kluge voor de volle honderd procent. Zonder mensen geen IC-bedden, zonder mensen geen zorg. Dat heeft de crisis – veel meer dan we vroeger al wisten – duidelijk gemaakt. Mensen blijven motiveren om voor een zorgberoep te kiezen is en blijft onze grootste opdracht voor de toekomst. Ik wens alle mensen die in de zorg werken de broodnodige rust toe. Geniet van de lente!

Margot Cloet
Gedelegeerd bestuurder
Maart 2022