Stephanie en Jo
30/09/2022
Financiering Zorgbeleid Algemene Ziekenhuizen Revalidatieziekenhuizen Geestelijke gezondheidszorg

“Er is werk aan de medicijnwinkel”

Naar een kostenbewust geneesmiddelenbeleid in het ziekenhuis

“Er is werk aan de medicijnwinkel”

De meeste geneesmiddelen krijgen we in België dankzij onze sociale zekerheid terugbetaald. Vaak ook dure tot zeer dure medicijnen. Ze maken hoe langer hoe meer het verschil voor de patiënt. Tegen sommige ziektes is dankzij die innovatieve medicatie enorme vooruitgang geboekt, maar ze is duur. Financieel wordt de last voor overheid en ziekenhuizen loodzwaar. De groeiende wanverhouding tussen kosten en baten weegt op een kwalitatief en kostenefficiënt geneesmiddelenbeleid in de ziekenhuizen.

Voor elke patiënt dient een klinische besluitvorming te gebeuren over het toedienen van medicatie en de keuze voor het juiste product. Om een prijsbewust en kwaliteitsvol aanbod van geneesmiddelen te voorzien zou die zou idealiter gestoeld moeten zijn op een weloverwogen financieel-economische aanpak. Dat staat te lezen in Bittere of vergulde pil, een recente publicatie van Zorgnet-Icuro. “Helaas schort het daar vaak aan”, vertelt Stephanie Devisscher, stafmedewerker bij Zorgnet-Icuro. “Nochtans hebben artsen, patiënten én de overheid baat bij een adequaat en vlot verlopend geneesmiddelenbeleid.”

Stephanie en Jo
Stephanie Devisscher en Jo Swartenbroekx

Jo Swartenbroekx, hoofdapotheker van het UZA en voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (VZA), kent het probleem in de dagelijkse praktijk: “Als ziekenhuisapotheker kunnen we ertoe bijdragen patiënten een zo efficiënt en goedkoop mogelijke therapie aan te bieden. In het overleg met de artsen – zoals via het medisch-farmaceutisch comité – hebben we een belangrijke rol in informatie en opleiding. Dat overleg is er naar mijn aanvoelen nu te weinig. Er is een te lage incentive om goedkoop en efficiënt voor te schrijven in functie van de therapie. In Nederland gaat men veel meer in dialoog, ook met de zorgverzekeraar, om te bepalen wie in aanmerking komt voor welke therapie. Dat komt omdat de ziekenhuizen daar zelf verantwoordelijk zijn voor het geheel van de kosten binnen het forfaitaire financieringssysteem. Probleem is dat we in België in een forfait een manier van besparen zien. Vroeg of laat loop je dan tegen de muur.”

Stephanie Devisscher: “Een apotheker houdt de samenstelling van het volledige medicatieschema van elke patiënt in het oog – en kan daarin voorstellen doen tot aanpassing, toevoeging of eliminatie van bepaalde medicatie. Dat is van grote waarde voor zowel artsen als voor het overheidsbudget. Ook sterk in het oog te houden zijn de digitalisering, automatisering en robotisering. Daarvoor zijn ook fikse investeringen nodig. Maar de koterij van oplossingen voor een te omvangrijke regelgeving en een dure farmacie is een oud zeer. En dat is erg, want dat hindert de basisprincipes die een goed geneesmiddelenbeleid schragen: veilig, werkzaam en kosteneffectief, zodat de patiënt de best mogelijke zorg krijgt. Het is tijd voor een grote kuis.”

"Probleem is dat we in België in een forfait een manier van besparen zien"

Jo Swartenbroekx: “Ziekenhuizen moeten niet rijk worden van de medicijnen die ze doorverkopen. Voor gehospitaliseerde patiënten fungeren we eigenlijk gewoon als doorgeefluik. Wat we uitgeven voor nieuwe geneesmiddelen uit patent krijgen we grosso modo terugbetaald van het RIZIV, voor geneesmiddelen zonder patent is dat echter maar 85% van de officiële prijs. Voor de acute ziekenhuizen is er ook een forfait volgens de zwaarte van de pathologie, wat oké is, mocht het niet zijn dat dat budget niet meer realistisch is. Op de nationaal gemiddelde kost wordt bespaard – het budget daarvoor is te sterk gelimiteerd. Om die put te vullen moet je als ziekenhuisnetwerk dus onderhandelen en kortingen bedingen met de farmaceutische industrie. Dat hoeft niet verkeerd te zijn, maar het voorziene budget komt allang niet meer in de buurt van de werkelijke kost.”

In het rood

Maandverpakkingen tussen de vijf- en de twaalfduizend euro per patiënt zijn geen uitzondering in de ziekenhuisapotheek. Die hoge prijzen zijn niet alleen het probleem van de terugbetalende overheid, ook van de ziekenhuisapotheek want – om maar één ding te noemen – de aflevermarge is beperkt tot 7,11 euro per verpakking ongeacht de prijs van het geneesmiddel zelf. Ook de kost van het stockeren, handling, administratie enz. komt op rekening van het ziekenhuis. Een in het ziekenhuis opgenomen patiënt betaalt daar 62 cent per dag zelf van. Dat is een nooit geïndexeerd bedrag dat dateert uit de tijd van de Belgische frank, omgerekend naar toen: 25 frank.

“Als ziekenhuizen vragen om winst te mogen maken op geneesmiddelen,” zegt Swartenbroekx, “dan is dat geen winst in de strikte zin van het woord. Het is een marge voor kosten die nu eenmaal met het afleveren van medicijnen aan de patiënt gepaard gaan. Wat wij onderhandelen gaat in de pot van het BFM waarmee ook andere posten mee gedekt worden. Vorig jaar zat een kwart van de ziekenhuizen over de hele lijn in het rood. De exploitatie van nog veel andere ziekenhuizen gaat ook in het rood – door inhaalbedragen uit het Budget Financiële Middelen (BFM) halen ze min of meer een break even.”

Stephanie
Stephanie Devisscher: "Artsen, patiënten én de overheid hebben baat bij een adequaat en vlot verlopend geneesmiddelenbeleid”

Stephanie Devisscher: “We zijn heel goed geworden in het bedenken van creatieve oplossingen om de tanker varende te houden. Maar het is een typisch Belgisch ratjetoe van lapmiddelen geworden dat niemand nog overziet. We merken wel dat de overheid bereid is te luisteren naar onze verzuchtingen. We moeten bepalen waar we beginnen om de situatie recht te trekken. Er liggen bij het RIZIV al enkele verbeteringen op tafel – bijvoorbeeld rond digitaliseren van procedures – maar de uitvoering loopt over meerdere jaren. Er is nog heel wat werk aan de winkel.

"De tijd dat de ziekenhuisapotheek de melkkoe van het hospitaal was, is voorbij"

We kunnen alvast beginnen te vegen voor eigen deur. De tijd dat de ziekenhuisapotheek de melkkoe van het hospitaal was, is voorbij. Het financieringsmechanisme dateert voor een deel zelfs nog van de jaren 1980 en is niet aan de huidige situatie en noden aangepast.”

Meerwaarde valoriseren

De taken van de ziekenhuisapotheek zijn in de laatste decennia veel complexer geworden. Zij spelen voor de patiënt een almaar grotere rol in de prijs, de effectiviteit van de medicijnen, therapietrouw. Maar ook de dienstverlening aan hun huisapothekers, aan artsen en de medewerking aan klinische studies van de industrie is continu uitgebreid. Er komt ook almaar meer wetgeving bij kijken.

Jo
Jo Swartenbroekx: "Het budget van een ziekenhuis voor geneesmiddelen en implantaten loopt op tot een kwart van de omzet"

Jo Swartenbroekx: “Voor een deel is dat te wijten aan de medische evolutie – er zijn de laatste jaren veel nieuwe geneesmiddelen bijgekomen. Het belang van farmacie in ziekenhuizen is de laatste vijftien jaar versneld gegroeid. Vroeger was onze taak volbracht bij het op tijd leveren van de juiste dosis bij de juiste patiënt, vandaag volstaat dat niet meer. Als apotheker moet je de therapie kennen die een patiënt volgt of zal volgen. We moeten die kunnen evalueren en waar nodig bijsturen met een advies aan de arts. We adviseren ook over de toedieningswijze en waken over eventuele onverenigbaarheden in de voorschriften. De druk op de ziekenhuisapotheek is dus een kwestie van tijd en middelen geworden.”

“Toen ik 15 jaar geleden in het UZA startte, waren we met 41 voltijdsen. Vandaag zijn we met 65, de helft meer, maar de werkingsmiddelen zijn niet in dezelfde verhouding meegegroeid, ze zijn zelfs nooit verhoogd, hooguit geïndexeerd. Dat is niet houdbaar. Het budget van een ziekenhuis voor geneesmiddelen en implantaten loopt op tot een kwart van de omzet. Dat moet je toch onder controle zien te houden.”

Stephanie Devisscher: “Juist, bij al die extra taken komen extra kosten kijken. De balans is zoek tussen kosten en baten. De complexe regelgeving verhoogt die druk nog. In de publicatie hebben we opgelijst wat de oorzaken van de scheefgroei zijn. We hopen dat we aan de hand van een helder en toegankelijk overzicht met de stakeholders kunnen bekijken wat er aan gedaan kan worden. Van die dialoog moeten we echt werk maken, met het RIZIV, de bevoegde minister, het FAGG, de FOD Economie, de FOD Volksgezondheid, diensten van de Europese gemeenschap. We willen een erkende gesprekspartner zijn zodat de ziekenhuisapotheker, in samenwerking met de artsen, zijn toegenomen meerwaarde in het ziekenhuis nog beter kan valoriseren.”

Jo Swartenbroekx: “Gelukkig werken ziekenhuizen stilaan meer en meer logistiek samen, al zijn daar ook hindernissen. Ziekenhuizen doen aan gezamenlijke geneesmiddelenaankoop, wat schaalvoordelen oplevert, maar vreemd genoeg mogen ze, volgens een oude wet die bepaalt dat een apotheek geen groothandelspraktijken mag uitvoeren, de geneesmiddelendistributie niet vanuit één platform organiseren. Tja, hoe kan je dan kostenefficiënt werken? Dat zou toch ook eens herbekeken mogen worden.”

Bittere of vergulde pil
Geneesmiddelenbeleid in de ziekenhuispraktijk

coverIn deze publicatie formuleert Zorgnet-Icuro de uitdagingen om te komen tot een kwalitatief en performant geneesmiddelenbeleid in het ziekenhuis.

Het financieel-economisch geneesmiddelenbeleid in ziekenhuizen moet rekening houden met verschillende beleidsdomeinen: de (pre)markttoegang voor geneesmiddelen, het terugbetalingsbeleid voor geneesmiddelen, het economische mededingings- en prijsbeleid, de ziekenhuisfinanciering, de beschikbaarheid van geneesmiddelen (inclusief stockbeheer en -breuken) en de wet op de overheidsopdrachten. Die complexiteit maakt van een economisch farmaceutisch beleid in het ziekenhuis een uitdaging op meerdere gebieden die in de brochure worden uitgediept:

  • Uitdaging 1 Opvallende stijging van de uitgaven voor innovatieve geneesmiddelen
  • Uitdaging 2 De kosten en opbrengsten van geneesmiddelen voor de ziekenhuizen in balans krijgen
  • Uitdaging 3 Het optimaal inzetten van tenders voor het aankopen van geneesmiddelen
  • Uitdaging 4 Te veel verschillende systemen en regels
  • Uitdaging 5 Een grotere rol voor de ziekenhuissector in het complexe beleidslandschap

Download de publicatie op www.zorgneticuro.be >> Bibliotheek >> Publicaties 

 

TEKST: NICO KROLS – BEELD: SOPHIE NUYTTEN

 

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.