Stefaan Gouwy

“Geef de ziekenhuizen en hoofdartsen meer vertrouwen”

“Ons gezondheidssysteem staat nog altijd onder druk,” zegt hoofdarts dr. Stefaan Gouwy van AZ Alma. Hij pleit voor meer regelruimte en autonomie voor de ziekenhuizen.

“De overheid moet meer vertrouwen geven aan de ziekenhuizen. Zeker in de eerste golven van de pandemie waren de directieven erg. Zo werd het ons verboden om nog planbare zorg aan te bieden, waardoor we vandaag nog altijd een achterstand aan het inhalen zijn. Er was natuurlijk de vrees voor het onbekende virus en de impact van de beelden uit Noord-Italië. Maar achteraf gezien bleek die restrictie niet nodig. Ook de financieringsregels van het Budget Financiële Middelen (BFM) bleken soms contraproductief om wendbaar te kunnen omgaan met crisissituaties. Zo snijdt een ziekenhuis soms in eigen vlees als het een patiënt te snel ontslaat. Geef de ziekenhuizen meer vrijheid om te doen wat nodig is. We zijn best wel in staat om zelf na te denken en creatieve oplossingen te vinden. We hebben al die maanden bewezen enorm flexibel te kunnen zijn.

Of het niet logisch is dat in een crisis directief gecommuniceerd wordt? Weet je, wij hebben in het begin van de pandemie vooral heel veel werk gehad om intern de soms tegenstrijdige communicatie vanuit de verschillende overheden en experten te duiden en tot de essentie te herleiden. Er was geen duidelijke eenheid van communicatie. Pedro Facon had vanaf dag één het mandaat moeten krijgen om ook de communicatie voor zijn rekening te nemen.

“Na twee jaar van crisis en op- en afschalen in zorg snakt iedereen naar een beetje normaliteit en routine”

AZ Alma telt negen IZ-bedden. In de eerste golf hebben we dat opgerekt tot een capaciteit van negentien IZ-bedden verspreid over drie locaties! We hebben intern mensen omgeschoold. Er was enorm veel goodwill bij artsen en medewerkers. We kunnen veel. Elk ziekenhuis is ondertussen geaccrediteerd, weet wat kwaliteit is, weet wat een verbetercyclus is. In de ziekenhuizen weten we als zorgprofessionals echt wel waarmee we bezig zijn. We zijn heel wendbare organisaties gebleken. Het probleem is evenwel dat je niet eindeloos wendbaar kan blijven. Het vergt veel van de mensen. Na twee jaar van crisis en op- en afschalen in zorg snakt iedereen naar een beetje normaliteit en routine.”

Medewerkers rust geven

“De oorlog in Oekraïne of een schip dat vastzit in het Suezkanaal: elke dag ervaren we hoe broos de globale economie is. Er hoeft ergens maar iets te gebeuren, of de economie en de bevoorrading lopen in het honderd. Dat dwingt ons om strategische voorraden aan te leggen. Zoiets moet je centraal organiseren, zodat er een buffer is waaruit alle ziekenhuizen kunnen putten.

Wat ziekenhuizen nu vooral moeten doen, is de medewerkers en artsen rust geven. De medewerkers zijn op. Ze hebben veel meer sterfgevallen dan gewoonlijk meegemaakt. Ze hebben gezien hoe mensen in eenzaamheid moesten sterven, zonder ook maar de mogelijkheid van nabijheid van een naaste. Er waren mensen die afscheid moesten nemen van hun familie via Facetime of Skype. Het lichaam mocht achteraf niet meer gegroet worden, maar moest onmiddellijk in twee lijkzakken worden verzegeld. Getuige zijn van dit leed zorgde ervoor dat veel medewerkers zich enorm machteloos hebben gevoeld tijdens de covidcrisis. Dat alles kruipt niet in de kleren. We hebben vandaag nog altijd iets meer ziekteuitval dan gewoonlijk, maar dat cijfer lijkt langzaamaan te verbeteren.

We hebben tijdens de covidcrisis intern goed ingezet op psychische ondersteuning. Er kwam dagelijks een psycholoog langs op de crisisafdelingen en we richtten een meeting room in voor peer support, waar medewerkers na een shift nog even op adem konden komen met een versnapering en een drankje. Dankzij dat soort initiatieven hebben we het volgehouden. Maar wat als deze covidcrisis nu nog één of twee jaar aansleept? De solidariteit in de samenleving is al lang weggeëbd. Geen applaus meer om 20 uur, geen witte vlaggen… De samenleving vindt het ondertussen normaal dat wij dit doen. In de pers lijkt het zelfs alsof de covidcrisis voorbij is. Terwijl in elk ziekenhuis nog altijd covidpatiënten liggen en we nog heel wat achterstand door uitgestelde zorg moeten inhalen.”

Eén team

“Wat mij als hoofdarts vooral verrast heeft, is de ongelooflijke solidariteit onder artsen. Iedereen is ver buiten zijn comfortzone gegaan. Iedereen dacht mee en wou helpen om deze crisis het hoofd te bieden. We waren echt één team. Toch hebben we altijd gewaakt over het bieden van verantwoorde en kwaliteitsvolle zorg. Zo werden op IZ alleen intensivisten en anesthesisten ingezet. Intensieve geneeskunde is een hooggespecialiseerd vakgebied en de expertise van een orthopedist of oftalmoloog ligt nu eenmaal ergens anders. De cohorteafdelingen werden initieel enkel opgevolgd door onze drie longartsen en een oncoloog. Op die manier slaagden ze erin de pathologie echt in hun vingers te krijgen. In een later stadium werden ze bijgestaan door de geriaters en cardiologen. We kozen er bewust voor om geen NKO-artsen of dermatologen in te schakelen, ook al boden zij dit zelf aan.

Iedereen heeft hard gewerkt vanuit zijn eigen expertise en vakgebied. Hoewel de chirurgen, vanuit hun oprechte bezorgdheid voor hun patiënten, niet altijd blij waren met de beslissingen over het afschalen van operatieve capaciteit en het uitstellen van zorg, was er veel begrip en relatief weinig weerstand. We hebben een open communicatie nagestreefd, zodat iedereen mee was in het verhaal.

Maar we zijn er nog niet. Eerst moeten we nog heel wat van de uitgestelde zorg inhalen. Ook de eerste lijn staat nog altijd onder zware druk. Veel huisartsen werken alleen nog op afspraak. Dat is begrijpelijk, maar het zorgt ervoor dat mensen zich sneller aanbieden op de spoedgevallendienst, waar er dan ook bij momenten overcrowding ontstaat. Je voelt aan alles dat ons gezondheidssysteem nog steeds onder druk staat.”

TEKST: FILIP DECRUYNAERE