ZORGWIJZER 100: van 10 tot 20 jaar

"Julie vraagt vaak wat ik opmerk en voel. Ze hamert erop dat die gevoelens er ook mogen zijn"

December 2021

Stilstaan is vooruitgaan, dat staat in helderblauwe krijtstift op de glazen deur aan het onthaal in Psychotherapeutisch Centrum Rustenburg in Brugge. Het is voor zes maanden Benjamin (20) zijn thuis. Verpleegkundige Julie (29) is een van de begeleidende zorgmedewerkers van zijn groep. De twee delen een liefde voor droge humor en kunnen elk op hun manier respectvol koppig zijn.

"Ik ben vroeger lang en veel gepest geweest. Alleen besef ik nu dat ik dat toen nooit als pesten wou zien. Ik wou de lieve jongen zijn en liet alles over me heen glijden. In het derde middelbaar was ik het beu en verzette ik me, jammer genoeg op een slechte manier waardoor er zaken verkeerd liepen. Ik liep mee met de jongens en hoewel ik zelf nooit iets verkeerd heb gedaan, zag ik foute zaken gebeuren waaraan ik niets kon veranderen. Die periode trok diepe sporen en halverwege 2020 voelde ik mezelf wegzakken in een depressie. Ik sliep nog amper en voelde me alleen nog slecht”, steekt Benjamin van wal.

Benjamin wordt enkele weken opgenomen in de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis en volgt daarna dagtherapie. Hij probeert zijn schoolwerk terug op te nemen. Dat lukt een tijdje, maar wanneer het opnieuw te veel wordt, drukt zijn omgeving op de stopknop. Zijn vriendin verbreekt hun relatie en Benjamin glijdt opnieuw weg in een depressie.

Zes maanden is niet lang

Begin juli 2021 kan Benjamin worden opgenomen in PTC Rustenburg voor een traject van zes maanden. "Julie belde me op met het goede nieuws. De angst zat hoog in mijn keel, ik durfde niet veel zeggen en de lijn viel een aantal keer weg. Toch kreeg ik een warm gevoel bij de manier waarop Julie babbelde. Ze stelde me gerust, gaf extra informatie en ik voelde me gezien als persoon. Hier aankomen was heel spannend en zenuwslopend, want pas toen besefte ik: hier zal ik de komende zes maanden verblijven. Pas in latere gesprekken realiseerde ik me dat ik veel werk te verzetten had. Die zes maanden leken plots niet lang”, vertelt Benjamin.

"Jij wil graag zelf alles in handen nemen en bent er voor de ander, waardoor je jezelf kan vergeten. Net daarom bevraag ik extra naar hoe het met jou gaat"
Julie

"Ik herinner me nog hoe ik die eerste dag langsging om te checken hoe het met hem ging”, zegt Julie. "Hij lag op zijn rug op zijn bed en was wat aan het scrollen op zijn gsm. ‘Wat er voor jou past’, was zijn antwoord toen ik vroeg wanneer hij tijd had voor het kennismakingsgesprek. ‘Neen, wanneer past het voor jou?’, vroeg ik. En zo pingpongden we een tijdje op en neer (lacht). Maar in dat eerste gesprek werd onmiddellijk duidelijk dat er heel veel speelde.”

"Het was de eerste keer dat ik me echt begrepen voelde. Vaak wordt er gezegd: ‘het is toch niet zo erg, laat het gewoon los’, maar mensen zien enkel het bovenste laagje van een verhaal. Ze weten niet wat daaronder speelt, welke onverwerkte trauma’s er onder de oppervlakte zitten", vult Benjamin aan.

Krak in ontkenning

"Hier in PTC Rustenburg werken we met groepsverpleegkundigen. Ik sta samen met mijn collega bij groep 6, waarin Benjamin ook zit. Volgens onze visie ligt het initiatief om te praten bij de patiënten, maar wanneer we merken dat het niet gaat, polsen we zelf. Soms zie ik dat Benjamin met iets worstelt en als ik hem vraag of er iets is, beweert hij dat alles in orde is. Hij is een krak in ontkennen", zegt Julie.

"Ze geeft echter niet op”, antwoordt Benjamin. “Ze blijft langskomen en vraagt expliciet hoe ik mij voel. Dat voelt heel warm, weten dat er iemand klaarstaat voor me ondanks het feit dat ik vaak soms te koppig ben om contact te zoeken. Ze zal blijven porren en aandringen. Vaak zeg ik toe voor een gesprek en vergeet ik zogezegd onze afspraak, maar dan staat ze er toch weer. Dat gaat door tot ik uiteindelijk toegeef om samen te zitten en te babbelen.”

"Wat grappig is, want normaal ben ik een afwachtend type. Toch voel ik op de één of andere manier dat ik achter jouw veren moet zitten. Dan zie ik een grimas van ergernis. Ze is daar weer, zie je hem letterlijk denken", lacht Julie.

“Julie haalt zaken aan die ik zelfs soms niet door heb. Soms zegt ze: ‘Benjamin, dit is hard maar misschien moet je het eens op deze manier proberen’. Ik zeg niet dat die aanpak voor iedereen zou werken, maar mij helpt het vooruit. Julie voelt goed aan wat ze wel en niet kan zeggen.”

"Dat klopt", vult Julie aan. "Je merkt vrij snel bij wie je een waarheid op tafel mag leggen die vaak minder leuk is om te horen.".

"Julie leerde me dat zelfzorg belangrijk is en dat gevoelens geuit mogen worden. Het is niet egoïstisch om naar jezelf te kijken"
Benjamin

“De manier waarop Julie mij begeleidt, voelt niet altijd comfortabel, maar ik weet dat dit mij het verst zal brengen. Ik apprecieer die eerlijkheid. Toen ik het bijvoorbeeld moeilijk had met mijn relatiebreuk, kon Julie het mooi benoemen: ‘Benjamin, je bent verliefd op haar in de verleden tijd. Dat moet je gewoon accepteren’. Dat komt hard binnen, maar het is de waarheid. De waarheid kwetst het meest, maar net daaruit kan je leren. Zo zie ik het nu toch.”

Voorbeeldpatiënt

"Benjamin houdt enorm veel rekening met de ander en kan heel verantwoordelijk, enthousiast en ondernemend zijn. Een mooie eigenschap, maar soms ook een valkuil. Hij wil graag voldoen aan de verwachtingen van de begeleidende zorgmedewerkers en de andere patiënten. Noem hem gerust een voorbeeldpatiënt. Ik voel dat ik op dat vlak een zorg heb naar Benjamin toe. ‘Kijk niet alleen wat de anderen nodig hebben, maar kijk ook eerlijk naar jezelf’, druk ik hem op het hart.

De meeste patiënten slaan al vlug eens een therapiesessie over wanneer ze zich niet goed voelen, terwijl ze er baat bij zouden hebben om die wel te volgen. Bij Benjamin is het net omgekeerd. Hij is er altijd, ook wanneer hij zich niet goed voelt. Ik herinner me dat hij eens op zijn kamer zat en aangaf dat het hem niet lukte om naar de therapie te gaan. Ik heb toen stilletjes gejuicht, want ik vond het heel krachtig van hem dat hij toegaf dat hij de sessie niet kon volgen. Het was zo goed dat hij die kwetsbaarheid kon tonen en tijd voor zichzelf nam.”

Karpers in de spaghetti

“Het was puur toeval dat Julie mijn eerste contact was met PTC Rustenburg, maar het vormde de basis voor een stevige vertrouwensband”, bedenkt Benjamin. “Ook het feit dat wij dezelfde droge humor delen, maakt dat ik makkelijk met Julie babbel. We kunnen enerzijds lol maken, maar anderzijds ook ontzettend serieus zijn.”

“Ik vind het fijn dat dat allebei kan”, beaamt Julie. ”‘Ik ben niet altijd zo goed met mijn woorden en kan soms verstrooid zijn. Zo aten we ’s avonds spaghetti en ik merkte op dat er ook karpertjes in de saus zaten. Benjamin stikte toen bijna van het lachen, de tranen rolden over zijn wangen en hij kreeg er nog net uit dat die groene bolletjes geen karpertjes maar kappertjes waren. Toen was het hek natuurlijk van de dam. Hij kan mij echt plagen, maar ik vind dat tof. Ik weet dat Benjamin het nooit kwetsend bedoelt."

Kanteling

“Voor mijn opname vroeg de psychiater wat ik zou willen veranderen en mijn antwoord was ‘alles’. Ik wou heel mijn leven veranderen, misschien zelfs opnieuw en beter doen. Hij gaf aan dat dat niet kon en vroeg nog eens wat ik wilde veranderen, maar ik wist het echt niet. ‘Leren accepteren’, zei hij en dat inzicht kwam bij mij heel hard binnen. Ik moet accepteren wat er in het verleden is gebeurd om het dan te kunnen loslaten en verder te gaan. Sinds half augustus voel ik dat alles stilletjes begint te beteren. Stap voor stap komt alles wat los. Ik kan weer grapjes maken, wat in het begin heel moeilijk was. Ik kan nu veel zaken herkennen en daar start alles mee. Pas wanneer ik herken wat ik voel, kan ik verkennen wat ik ermee moet doen", vertelt Benjamin. “Julie vraagt ook vaak wat ik opmerk en voel. Ze hamert erop dat die gevoelens er mogen zijn. Ze probeert me ook uit de situatie te halen en leert me die vanop een afstandje te bekijken. Vanuit die zijlijn zien de zaken er heel anders uit. Ik moet het niet altijd enkel op mezelf betrekken.”

“Ik zie inderdaad zaken verschuiven”, zegt Julie. “Zo neemt hij bijvoorbeeld een incident in de groep niet automatisch meer op zichzelf. In het begin zat Benjamin echt vast in zijn hoofd, maar nu zie je dat hij de zaken al wat kan lossen. Hij kan zien dat niet alles helemaal bij hem ligt, maar dat er ook een stuk bij de andere persoon ligt. Door alles op jezelf te betrekken, maak je het voor jezelf ook heel lastig en vooral op dat vlak is hij zachter geworden voor zichzelf.”

Benjamin over Julie:

"Julie heeft enorm veel empathie. Ze probeert te begrijpen wat je voelt, maar ze is ook constant aan het denken hoe ze zaken kan aanpakken, aankaarten en aanbrengen."

Julie over Benjamin:

"Hij draagt zorg voor de ander, is verantwoordelijk en enthousiast, maar hij moet opletten dat hij in die zorg voor de ander zichzelf niet vergeet of verliest."

TEKST: KIM MARLIER • BEELD: KAROLY EFFENBERGER