Energiedelen in een energiegemeenschap

“Groen, efficiënt en sociaal: wie doet er mee?”

Ronny Neckebroeck werd in 2021 directeur bij Belfius Public & Social Banking in Vlaanderen. Sinds een tweetal jaar heeft hij zich op een nieuw product gestort, dat van het energiedelen in energiegemeenschappen. Nieuw, nuttig en nodig, zegt hij met een aanstekelijk enthousiasme waarmee hij ook zijn team en zijn pionierende klanten aanspoort. “Energiedelen kan het energiedilemma duurzaam, groen, economisch en op een maatschappelijk verantwoorde manier het hoofd bieden.”

Neckebroeck heeft al vele waters doorzwommen, “maar deze post is veruit degene die me het meest bevalt, omdat hij een waardevol perspectief op de toekomst biedt en economische, ecologische en maatschappelijke belangen in overeenstemming brengt.”

De investeringen van Belfius in energiegemeenschappen en energiedelen motiveert Neckebroeck door een combinatie van collectieve verantwoordelijkheid voor duurzaamheid, overheidsmaatregelen, financiële overwegingen en expertise op het gebied van duurzame initiatieven. Hij wijst ook op het belang van milieu-, sociale en governance-initiatieven (ESG). “Belfius heeft zich zelf aan zijn ESG-doelstellingen te houden, en beoordeelt zijn klanten op hun ESG-voetafdruk. Organisaties die krediet ontvangen ondersteunen we ook om die te verbeteren.”

De markt voor energiedelen zit volgens Neckebroeck nog in de beginfase, maar hij voegt er meteen aan toe dat het potentieel enorm is. De mogelijkheden voor energiegemeenschappen zijn nu al legio, zoals die tussen scholen en woonzorgcentra of ziekenhuizen. Het team van Neckebroeck heeft decennialange ervaring in het opzetten van omvangrijke bouw- en renovatieprojecten. De stap naar het inrichten van energiegemeenschappen en het delen van energie tussen verschillende klanten is daarop een niet onlogisch vervolgstuk. “Het Aster-project dat in de sociale huisvesting werd gelanceerd in 2022 is een goed voorbeeld van het potentieel van dergelijke initiatieven in andere sectoren, bijvoorbeeld ook in het onderwijs (zie kader). Ook voor de zorgsector liggen hier grote opportuniteiten. Als je het mij vraagt staan we aan de vooravond van een revolutie. Nu zijn er nog maar een 100-tal energiegemeenschappen in België, maar er is een duidelijke versnelling merkbaar.”

Inclusieve energietransitie

“De verantwoordelijkheid voor duurzaamheid heeft een collectieve drijfveer,” zegt Neckebroeck, “wereldwijd zowel als binnen Europa, België en Vlaanderen, en zelfs op persoonlijk niveau. Dat verantwoordelijkheidsgevoel kwam er niet vanzelf. In eerste instantie zijn er de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties, die een basis geweest zijn om deze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid langzaamaan ook een dwingend karakter geven. En nog andere overheidsmaatregelen verplichten ons om duurzame stappen te zetten, zoals bijvoorbeeld de – toekomstige – Vlaamse verplichtingen op het plaatsen van zonnepanelen en laadpalen. Energiedelen binnen energiegemeenschappen biedt daarbij de kans om de energietransitie op een inclusieve – lees, betaalbare – manier door te voeren, waarbij alle lagen van de bevolking kunnen profiteren. Burgers kunnen bij een energiegemeenschap betrokken worden via een energiecoöperatieve.”

“De verantwoordelijkheid voor duurzaamheid heeft een collectieve drijfveer”

Investeringen op lange termijn

Zelfs als een instelling zelfvoorzienend is, blijven er vaste kosten zoals netkosten en distributiekosten die betaald moeten worden vanwege de verbinding met het elektriciteitsnet. Bovendien moet, in sommige regio's zoals Vlaanderen, het delen van energie binnen energiegemeenschappen volgens de wetgeving kosteloos gebeuren. “Op welke schaal je een energiegemeenschap ook bekijkt, het hebben van zonnepanelen en een eventuele batterij betekent niet automatisch dat de energiefactuur nul wordt. Het is een langetermijninvestering die economisch heel sterk steek houdt. Energiedelen is een complexe materie die een aanzienlijke tijds- en financiële investering vergt, reden te meer om een goede bemiddelaar onder de arm te nemen met wie een vertrouwensband en langetermijnrelatie aangegaan kan worden”.

Neckebroeck wijst nog op de bereidheid van klassieke energiespelers om energiedelen te ondersteunen, omdat dit ook voor hen op lange termijn voordelen kan opleveren, zoals een verminderde vraag naar energiecapaciteit. Het benadrukt het belang van samenwerking tussen verschillende partijen om het energiedelen te bevorderen. De regelgeving rond energiedelen is sinds 2023 geconcretiseerd. Overheden zullen zich in de toekomst wellicht in toenemende mate toespitsen op energiedelen en de algemene kaders verder uitbouwen.

“Energiegemeenschappen bevorderen lokale energieproductie en stimuleren de energietransitie naar een duurzamere toekomst”

TEKST: NICO KROLS – BEELD: JONATHAN RAMAEL