14/03/2017
Zorgbeleid Woonzorg

It takes five to innovate

14 maart 2017

ZORG PROEFTUINEN BRENGEN ZORG EN BEDRIJVEN DICHTER BIJ ELKAAR

IT TAKES FIVE TO INNOVATE

Een bedrijfsleider, een wetenschapper, een bewoner en een verpleegkundige van een woonzorgcentrum gingen eens samen aan tafel zitten. Nee, het is niet het begin van een grap, maar wel een van de karakteristieken van de Zorg Proeftuinen. Drie jaar lang konden de ouderenzorg, ouderen en bedrijven in de Proeftuinen experimenteren met nieuwe zorgconcepten, -diensten, -processen en -producten, met ondersteuning van wetenschappers. "Bedrijven en de zorg stonden op gelijke voet, spraken dezelfde taal en vonden elkaar in innovatie”, blikt Birgit Morlion terug. Als program director Health bij imec volgde ze de Zorg Proeftuinen van nabij op. “Het was de opstart van een unieke samenwerking.”

Eind vorig jaar werd het eindrapport van de opstartperiode van de Zorg Proeftuinen gepubliceerd. “De Zorg Proeftuinen zijn een initiatief van de Vlaamse overheid. Voor het ontstaan van het idee erachter moeten we teruggaan naar 2012 en de zesde staatshervorming”, licht Birgit Morlion toe. “Middelen voor de ouderenzorg werden daarbij naar het Vlaamse niveau overgeheveld. De Vlaamse overheid besefte dat ze voor grote uitdagingen in de ouderenzorg stond: de vergrijzing, de groeiende zorgvraag, de ontgroening van medewerkers, de budgettaire grenzen… We kennen allemaal de maatschappelijke en economische vraagstukken. De overheid houdt evenwel vast aan haar ambitie om de ouderenzorg toereikend, toegankelijk en betaalbaar te houden. Als je al die elementen samenlegt, besef je dat we niet zomaar kunnen voortdoen zoals we nu bezig zijn. We hebben nieuwe producten en diensten nodig. Innovatie is het antwoord.” Deze aanpak past perfect in de missie van Flanders’ Care: “op aantoonbare wijze en door innovatie het aanbod van kwaliteitsvolle zorg verbeteren en verantwoord ondernemerschap in de zorgeconomie stimuleren.”

EINDGEBRUIKER CENTRAAL

Bedrijven, zorgactoren, academici en de overheid sloegen de handen in elkaar voor de uitbouw van de Zorg Proeftuinen. De hoofdrol was echter weggelegd voor de gebruikers, voor wie de nieuwe producten en diensten uiteindelijk worden ontwikkeld. Birgit Morlion: “Nieuwe zaken vragen experimenten en tests. In plaats van een beschermd “labo” op te zoeken, maken we gebruik van zogenoemde Care Living Labs of Zorg Proeftuinen. We verzamelen met andere woorden ouderen en werknemers in de ouderenzorg. De mensen die gebruikmaken van de innovaties staan centraal.

“We zijn erin geslaagd om vertrouwen te creëren tussen de zorg en de bedrijven. Ze doen aan cocreatie, denken samen out of the box en zitten uiteindelijk op dezelfde golflengte.”

We hebben nu meer dan vijfduizend actieve “panelleden” die klaarstaan om in hun dagelijkse leef- of werkcontext nieuwe ideeën uit te testen. Ze krijgen geen afgewerkte producten of ideeën voorgeschoteld, maar worden actief betrokken bij de ontwikkeling ervan. Onderzoekers krijgen dus rechtstreeks feedback, vanuit een natuurlijke setting. Die actieve betrokkenheid van de eindgebruiker verschilt sterk van klassiek markt- en gebruikersonderzoek. In de Zorg Proeftuinen kan er maximaal worden ingespeeld op de noden uit de praktijk. De experimenten vinden plaats in een open innovatiemodel: bedrijven, academici, overheden, zorgactoren en burgers worden samengebracht. Die vijf groepen werken samen aan innovatie, als gelijkwaardige partners. De Zorg Proeftuinen bevestigen: in de zorgsector, it takes five to innovate.”

SAMEN OUT OF THE BOX

Wat Birgit Morlion in het bijzonder bijblijft, is de manier waarop de zorg en bedrijven elkaar vonden. “Van bedrijven weten we dat de meeste geen gebrek hebben aan ideeën voor nieuwe diensten en producten. Innovatie is voor hen een belangrijke drijfveer. Waar ze het moeilijker mee hebben, is toegang krijgen tot de zorgsector en een testpubliek vinden voor hun ideeën. Ze weten niet goed hoe ze de zorgsector moeten benaderen. De zorgmarkt is voor bedrijven nochtans een markt met een belangrijk economisch potentieel. We moeten dat niet onder stoelen of banken steken.

De zorgsector is dan weer minder thuis in nieuwe technologieën en loopt een beetje verloren in innovatieprojecten. In de Zorg Proeftuinen zijn we erin geslaagd om vertrouwen te creëren tussen de zorg en bedrijven. Ze doen aan cocreatie, denken samen out of the box en zitten uiteindelijk op dezelfde golflengte. We hebben dat vertrouwen moeten stimuleren en we hebben daarin veel tijd moeten investeren – misschien wel meer dan we vooraf gedacht hadden. Uiteindelijk hebben dat vertrouwen en die samenwerking al heel wat mooie resultaten opgeleverd. En we staan nog maar aan het begin, want de Zorg Proeftuinen komen nu pas op kruissnelheid.”

birgit morlion
ZES PLATFORMEN

De Zorg Proeftuinen is een groepering van zes regionale platformen (zie p.30) waarin telkens bedrijven, academici, overheden, zorgactoren en ouderen betrokken zijn. De innovaties die ze voorstellen zijn divers: van hulpmiddeltjes om de buurtwerking te versterken tot een app die medicatie-inname tegen hartfalen ondersteunt. Alle platformen focussen op een gezamenlijke doelstelling: ouderen langer zelfstandig, comfortabel en kwaliteitsvol in hun eigen omgeving laten wonen. Het spreekt voor zich dat de projecten daarbij hun eigen accenten leggen. “Daarom is het ook zo interessant om hen niet als eilandjes naast elkaar te laten werken. We brengen hen regelmatig samen om van elkaar te leren. Vanuit imec ondersteunen we die kruisbestuiving en onderlinge coördinatie.”

Rond elk platform ontwikkelde zich een community, waarbij de eindgebruikers van de innovaties centraal staan. “Op een neutrale manier krijgen zorgactoren en ouderen nieuwigheden voorgeschoteld om uit te testen. Het vroeg wat tijd en werk om die panelleden te vinden. Ouderen zijn een specifiek doelpubliek dat niet zo eenvoudig te bereiken is. Met een oproep via Facebook bereik je hen bijvoorbeeld niet of nauwelijks. We hielden dus vooral infosessies, werkten met folders en gingen op uiteenlopende plaatsen op zoek naar mensen die wilden meewerken: in woonzorgcentra, in het ziekenhuis, thuis… Je mag ook niet vergeten om familieleden, mantelzorgers en zorgverleners die dicht bij de ouderen staan, te betrekken.”

In drie jaar tijd werden de eerste projecten en community’s opgestart. “Dat is kort en krachtig”, vat Birgit Morlion samen. “De Proeftuinen zijn intussen up and running en het is altijd de bedoeling geweest om ze zelfstandig te laten doorgroeien. Zo slaan onze Zorg Proeftuinen nu ook een brug met Living Labs in andere landen, via het CrossCare-project. We werken aan samenwerking tussen drie van onze Proeftuinen en drie Nederlandse Proeftuinen. Op die manier kunnen ondernemers ook panels raadplegen in een buurland en leren we nog meer van elkaar.”

Wie interesse heeft in grensoverschrijdende zorginnovatie, kan terecht op de website www.crosscare.eu.


IMEC

Imec is een research- en innovatiehub voor nano-elektronica en digitale technologie. Het is het aanspreekpunt voor innovators en ondernemers die de mogelijkheden van geavanceerde technologieën willen verkennen om toepassingen te creëren voor een meer gepersonaliseerde gezondheidszorg, slimmere steden, schonere energie en oplossingen voor efficiëntere mobiliteit, logistiek en productie.

imec.livinglabs biedt begeleidingstrajecten aan om digitale zorginnovaties te versnellen. Gebruiker en digitale technologie staan hierin steeds centraal. Vragen of interesse? E-mail naar zorgproeftuinen@imec.be.

 

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: PETER DE SCHRYVER

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.