27/01/2021
Personeel en Organisatie

“De human factor verdient de prioriteit in elk hr-beleid”

CHRISTINE VAN DER HOOGERSTRAETE, VOORZITTER COMMISSIE MEDEWERKERSBELEID VAN ZORGNET-ICURO, ZIET KANSEN NA DE CRISIS

"De human factor verdient de prioriteit in elk hr-beleid"

Januari 2021

Artsen, verpleegkundigen en andere zorgmedewerkers werken al maanden in de frontlinie tijdens de Covid-19-crisis. Achter de schermen hebben veel ondersteunende diensten eveneens bergen verzet. Zo onder meer de hr-verantwoordelijken in de zorgvoorzieningen. En hoe zwaar het soms ook was, toch ziet hr-expert Christine Van der Hoogerstraete vooral vele mooie ontwikkelingen en kansen. “Het welzijn van de medewerkers moet de komende jaren op de eerste plaats komen.”

Christine Van der Hoogerstraete is directeur Personeel & Organisatie in AZ Sint-Lucas in Gent. Al 9 jaar zit ze de commissie medewerkersbeleid van Zorgnet-Icuro voor. Die commissie buigt zich over sociaal-juridische en hr-vraagstukken en bevordert de interactie en de informatiedoorstroming onder hr-verantwoordelijken. Zowel de algemene en de psychiatrische ziekenhuizen als de woonzorgcentra maken er deel van uit.

“Ik hecht in de eerste plaats belang aan de human factor in de ontwikkeling van een hr-beleid, maar de realiteit doorkruist soms onze plannen,” opent Christine Van der Hoogerstraete. “Zo ging de voorbije jaren veel energie naar het IFIC-debat en vandaag wordt de agenda beheerst door corona en het ‘zorgpersoneelsfonds’, dat meer personeel aan bed belooft. Het is door corona een moeilijk en woelig jaar geweest. De medewerkers van de zorgvoorzieningen hebben enorm veel flexibiliteit aan de dag moeten leggen. Ik kan de negatieve aspecten benadrukken, maar ik zie ook veel positieve effecten. De coronacrisis is op veel gebieden de motor van de wendbaarheid van een organisatie gebleken. Bovendien is de factor ‘mens’ in de gezondheidszorg nooit eerder zo sterk benadrukt als vandaag. Het zijn onze medewerkers die het verschil maken in deze crisis.”

"Mensen kiezen voor de zorg op basis van waarden en zingeving. Die troeven moeten we nog beter uitspelen in onze sector. Niet alleen in communicatie, ook in onze organisatiecultuur."

“Ook voor de hr-diensten waren de voorbije maanden erg bewogen. Toen de crisis in maart 2020 uitbrak, was er chaos in zowat elke organisatie. We moesten tegen de klok oplossingen zoeken, processen reorganiseren, de hele organisatie aan de nieuwe noden aanpassen... Medewerkers werden klaargestoomd voor de covidafdelingen, andere medewerkers kregen een nieuwe werkplek toegewezen. Het inscholen en herscholen moest zoveel mogelijk digitaal en aan de hand van filmpjes verlopen. Ook telewerk was voor de meeste organisaties onbekend terrein. Virtuele vergaderingen zijn in een mum van tijd de norm geworden, al mis ik persoonlijk de warme contacten en het plezier van fysiek samen te zitten en samen te werken. Alle veranderingen van werkplek, uurroosters en organisatie hadden ook een impact op de payroll-organisatie. Daarnaast organiseerden veel hr-diensten psychosociale ondersteuning voor hun medewerkers.”

Sterke verhalen

“Corona heeft heel wat in beweging gezet. De solidariteit in de voorzieningen is immens. Overal sprongen medewerkers voor elkaar in de bres en de samenleving applaudisseerde massaal. Je kan echt wel spreken van een herwaardering van de zorgberoepen. Ik merk dat ook in AZ Sint-Lucas. Zelfs voor niet-zorg vacatures als kaderleden, IT’ers of boekhouders melden zich nu meer kandidaten. Als reden noemen sollicitanten de maatschappelijke relevantie en de aantrekkelijkheid van de zorgsector. Als we die positieve sfeer kunnen bestendigen, dan zetten we stappen vooruit. Het is ook goed dat door de coronacrisis meer studenten voor de zorgsector kiezen. We zullen hen nodig hebben.”

“We moeten onze medewerkers koesteren. Voor sommige zorgmedewerkers woog de Covid-19-crisis zo zwaar dat ze afgehaakt hebben. Ook het onverantwoorde gedrag van sommige mensen woog op het moreel van veel zorgpersoneel. Daarom moeten hr-diensten volop inzetten op een menselijk beleid en op psychosociale ondersteuning waar nodig. In AZ Sint-Lucas hebben we een ‘Zorg voor jou’-team opgericht. We gaan op de werkvloer luisteren naar wat er leeft en we ondersteunen waar we kunnen om samen vol te houden. Waar nodig voorzien we een intensievere begeleiding. Het team van leidinggevenden fungeert als eerste opvangnet, maar hr-medewerkers bieden ondersteuning. Dat geldt trouwens niet alleen voor de zorg. Ook bij de collega’s van de schoonmaak zaten de schrik en de ongerustheid er de eerste maanden van de crisis goed in. Er waren heel emotionele verhalen. Meer dan eens stonden medewerkers met tranen in de ogen. Het gevoel van machteloosheid en kwetsbaarheid was nooit zo tastbaar in de organisatie. Die emotionele belasting is uitputtend. Ook voor artsen, trouwens. Iedereen heeft wel eens nood om te ventileren in zo’n slopende crisis.”

“Ik hoor tegelijk veel sterke verhalen. Medewerkers voelen dat ze het verschil maken voor de hele samenleving. Hun werk doet ertoe. Dat deed het altijd al, natuurlijk, maar meer dan ooit is de zinvolheid en de noodzakelijkheid ervan voor iedereen zichtbaar. Hoe mooi zou het zijn als we dat enthousiasme en die solidariteit konden vasthouden.”

“Het gaat voor mij om verbondenheid. We moeten als hr-verantwoordelijken de medewerkers op de eerste plaats zetten. Hun welzijn vormt de focus voor de komende jaren. Wat we vroeger retentiebeleid noemden, heet vandaag employee engagement. Zoals zorgvoorzieningen de jongste jaren inspanningen doen op het vlak van patiëntenparticipatie en bewonersinspraak, zo moeten we ook de eigen medewerkers nauwer betrekken. In AZ Sint-Lucas hebben we al een tijdje een happy hour voor leidinggevenden. We denken eraan iets gelijkaardigs voor medewerkers te organiseren. Of waarom niet op geregelde tijdstippen een ontbijt of een lunch met enkele medewerkers en directieleden organiseren? Om te luisteren, om mensen te betrekken, om rekening te houden met wat er leeft. We hebben al een focusgroep gehad met medewerkers van 55-plus om te luisteren naar hoe zij het werk vandaag ervaren en waaraan zij nood hebben. En na het luisteren volgt uiteraard de actie. Ik heb het gevoel dat de hr-afdelingen in veel zorgorganisaties uit hun ivoren toren komen. Maar voor we van medewerkersparticipatie kunnen spreken, hebben we nog een hele weg te gaan.”

"Corona heeft heel wat in beweging gezet. De solidariteit in de voorzieningen is immens. Overal sprongen medewerkers voor elkaar in de bres en de samenleving applaudisseerde massaal. Je kan echt wel spreken van een herwaardering van de zorgberoepen."

Uitdagingen voor de toekomst

“Ondanks de aanwezigheid van andere ziekenhuizen in Gent hebben we in AZ Sint-Lucas nog geen problemen om onze vacatures in te vullen. We hebben de voorbije jaren sterk geïnvesteerd in leerwerkplaatsen en andere vormen van stages. Tegelijk laten nieuwe ontwikkelingen meer functiedifferentiatie toe, zodat de verpleegkundigen zich meer dan vroeger kunnen toeleggen op hun kernopdracht, ondersteund door andere zorgprofielen.”

“In de woonzorgcentra ligt de situatie iets moeilijker. Dat heeft de coronacrisis nog eens aangetoond. Verpleegkundigen van AZ Sint-Lucas staken een handje toe in omliggende woonzorgcentra – iets wat juridisch dankzij de crisis plots wel kon, en gelukkig maar. Hun ervaringen hebben mij oprecht aangegrepen. Het tekort aan beschermingsmiddelen, aan opleidingsmogelijkheden, aan ruimte voor psychosociale ondersteuning... Daar moeten de woonzorgcentra dringend in ondersteund worden. Het is een kwestie van middelen in de eerste plaats. Al zijn we als ziekenhuis bereid om verder samen te werken met de woonzorgcentra, bijvoorbeeld in de ondersteuning van leidinggevenden of met advies rond zelfzorg.”

“Ik zie tal van uitdagingen voor de nabije toekomst. In de eerste plaats zoals al vernoemd: de human factor, de betrokkenheid, het welzijnsbeleid voor medewerkers. Verder wil ik me inzetten voor een waardegedreven personeelsbeleid. Mensen kiezen voor de zorg op basis van waarden en zingeving. Die troeven moeten we nog beter uitspelen in onze sector. Niet alleen in communicatie, ook in onze organisatiecultuur. We moeten de medewerkers de ruimte geven om zich te ontwikkelen zodat ze zich verbonden voelen met de organisatie. Te lang heeft het discours van efficiëntie, procedures en processen het debat overheerst. Het is tijd om meer aandacht te besteden aan waarden, cultuur en veranderingsgerichtheid.”

“Ik geloof ook in een datagedreven personeelsbeleid. Het belang van cijfers en data wint veld in de hr-wereld. In AZ Sint-Lucas maken we sinds enige tijd voor elke leidinggevende een teammatrix met gegevens over het aantal medewerkers, de leeftijdscurve, de opleidingen en bijscholingen, het ziekteverzuim, de kwaliteitsindicatoren, de incidentmeldingen enz. Met elke leidinggevende voeren we met die cijfers in de hand een gesprek. Het doel is om voortdurend beter te worden, om te anticiperen op ontwikkelingen, om eventuele knelpunten op te lossen. We brengen eveneens de veranderingsgerichtheid van een team of een departement in kaart. Dat vergt veel werk, maar je kan er ook veel mee doen. De rol van een leidinggevende blijft hoe dan ook cruciaal. Sterk leiderschap is meer dan ooit nodig.”

“Het digitaliseren van hr-processen is een andere prioriteit. De coronacrisis heeft ons in snelheid gepakt. Op enkele maanden tijd hebben we grote stappen voorwaarts gezet op het vlak van digitaal leren, filmpjes maken, interactie organiseren, digitale aanwervingsprocessen... Eind januari organiseerden we in AZ Sint-Lucas een digitale ‘week van de verpleegkunde’ voor onze 800 verpleegkundigen. Dat alles digitaal doen, vergt een enorme switch van de hr-medewerkers en van de verpleegkundigen. Tegelijk blijf ik voorstander van fysiek samenkomen, ook voor opleidingen. Ik zie ons veeleer naar een gemengd systeem evolueren, met van beide werelden het beste.”

“Ten slotte pleit ik voor een business-gedreven hr-beleid. Hr moet de noden en de behoeften van de organisatie volgen, niet omgekeerd. Het is aan ons om een antwoord te formuleren op de noden van de organisatie. Hiervoor werken we nauw samen met de leidinggevenden en de stafmedewerkers. Als bijvoorbeeld iemand in een team disfunctioneert, wordt hr ingeschakeld om de leidinggevende te ondersteunen, maar we nemen het niet over. We empoweren onze mensen.”

“Als ik alles op een rijtje zet, kijk ik met gemengde gevoelens terug op de voorbije maanden. Ja, het is hard geweest en dat is het nog altijd. Tegelijk heb ik enorm veel geleerd in deze periode. Ik heb veel energie en een grote verbondenheid gevoeld. De coronacrisis heeft dingen mogelijk gemaakt. Het is aan ons allen om hier lessen uit te trekken en de solidariteit vast te houden.”

 

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: SOPHIE NUYTTEN

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.