Nieuwe MARA: financieel-economische analyse woonzorgcentra Zorgnet-Icuro

“Sterk databeheer maakt toekomstgericht beleid mogelijk”

Ondanks de coronacrisis kunnen de woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro relatief goede cijfers voorleggen voor het boekjaar 2021. Tegelijk is er ook reden tot ongerustheid. Jaar na jaar dalen namelijk de resultaten en veroudert het vastgoed. Dat blijkt uit de recente MARA-studie, die op 7 februari werd voorgesteld. De MARA-studie steekt overigens in een volledig nieuw jasje. Met meer data over woonzorgcentra (inclusief centra voor kortverblijf) en centra voor dagverzorging, en meer waardevolle inzichten. Stafmedewerker Joris Vanormelingen en systeembeheerder Frank Vanmarsenille geven tekst en uitleg.

“MARA (voluit Model for Automatic Resthome Analysis) is een jaarlijkse studie van het financieel-economisch beleid van de woonzorgcentra aangesloten bij Zorgnet-Icuro,” vertelt Joris Vanormelingen. “Tot vorig jaar voerde Belfius de studie uit in samenwerking met Zorgnet-Icuro en Certacc (Corilus). Voortaan doet Zorgnet-Icuro de MARA-studie zelf. Dat betekent dat alle gegevens vanaf dit jaar verzameld worden in een database van Zorgnet-Icuro. We hebben deze stap de voorbije jaren grondig voorbereid. We halen zoveel mogelijk gegevens automatisch op, zonder dat de woonzorgcentra extra registraties moeten doen. Het bespaart de woonzorgcentra niet alleen werk, het is ook een garantie op correcte gegevens, omdat ze rechtstreeks vanuit de databron worden gehaald.”

“Die nieuwe aanpak verhoogt de deelnamegraad. Waar vroeger een 170-tal woonzorgcentra deelnamen, participeerden er nu een 250-tal deelnemers, zowat 80% van de woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro. Het enige wat een woonzorgcentrum moet doen, is ons de RaaS-brief bezorgen. Die RaaS-brief is een document met officiële gegevens over de berekening van de subsidies van elk woonzorgcentrum. We hopen in de toekomst die RaaS-gegevens rechtstreeks vanuit de databank van het Agentschap Zorg en Gezondheid te krijgen, maar dat bleek voorlopig niet mogelijk. Hoe meer woonzorgcentra deelnemen, hoe groter de betrouwbaarheid en de relevantie van de resultaten.”

Benchmarking

“De MARA-studie omvat twee luiken. Het beleidseconomische luik geeft elk woonzorgcentrum de gelegenheid om zich te positioneren tegenover de andere woonzorgcentra. Voor de subsidie en de omzet binnen de personeelsnorm spelen de bezetting, de zorgzwaarte en de personeelsinzet een doorslaggevende rol. Voor Zorgnet-Icuro is dat essentiële informatie voor de belangenbehartiging van onze leden en het overleg met de overheid. Voor elk woonzorgcentrum zijn dit evenzeer waardevolle gegevens. Ze kunnen zich vergelijken met het sectorgemiddelde en zich situeren aan de hand van een aantal spreidingsstatistieken: mediaanwaarde, kwartielen… De cijfers lopen nogal uiteen als je woonzorgcentra vergelijkt. Of die verschillen te verklaren zijn door het beleid of louter door factoren als zorgzwaarte en personeelsbestand, kunnen we op dit ogenblik nog niet zeggen. In de toekomst willen we ook daarover de woonzorgcentra meer handvatten aanreiken,” aldus Vanormelingen.

Joris Vanormelingen: “Woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro zetten fors in op bewoners met zwaardere zorgnoden. West-Vlaanderen spant hierbij de kroon”

“Opvallend voor de referentieperiode 1 juli 2020 – 30 juni 2021 is dat de zorgzwaarte in vergelijking met de voorgaande referentieperiode, ondanks covid-19 en de hiermee gepaard gaande oversterfte, niet daalde, wel integendeel. Wel zagen we een daling van het aantal bewoners met een dementieprofiel (Katz-score Cd en D), wat strookt met eerdere bevindingen van de Vlaamse overheid. De zorgzwaarte blijft jaar na jaar stijgen, specifiek in de woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro. De gemiddelde zorgzwaarte bij onze leden is 87%, terwijl het sectorgemiddelde maar 83% is. De provincie West-Vlaanderen spant de kroon met de hoogste zorgzwaarte van alle provincies.”

“Daarnaast hebben we nog andere gegevens in de databank ingelezen, zoals informatie over de dagprijzen, de eindeloopbaanfinanciering en de sociale maribel. Op die gegevens moeten we nog voortwerken.”

“Het tweede luik van de MARA-studie is boekhoudkundig. De gegevens hiervoor halen we rechtstreeks uit de databank van de Nationale Bank. Die data vertellen ons veel over de financiële leefbaarheid: de solvabiliteit, de liquiditeit, de rendabiliteit en de investeringen.”

“Puur financieel was 2020 natuurlijk heel erg gestuurd door covid. We zien dat de compensaties van de overheid goed gewerkt hebben. Ze brachten de nodige stabiliteit in de rendabiliteit en de solvabiliteit, kortom in de financiële gezondheid van de voorzieningen. Tegelijk blijft de trend over de jaren heen zich doorzetten: de financiële situatie van de woonzorgcentra gaat er stelselmatig op achteruit. Bijna één op drie vzw-organisaties had in het boekjaar 2021 al een negatief resultaat. Dat verdient de nodige aandacht, want het aantal voorzieningen met financiële problemen neemt jaar na jaar toe. Die cijfers vertellen echter niet alles – een negatief saldo heeft soms te maken met belangrijke investeringen. Maar de meest recente ontwikkelingen – met de inflatie en de indexaanpassingen – voorspellen niet veel goeds. De overheid compenseert namelijk een deel van die bijkomende kosten, maar niet alles. Woonzorgcentra met een personeelsinzet boven de norm bijvoorbeeld, worden daarvoor door de overheid niet vergoed. Ook de anciënniteit van het personeel is geplafonneerd in de subsidies. Voor een verpleegkundige brengt de overheid maximum 16 jaar anciënniteit in rekening, terwijl de gemiddelde anciënniteit van verpleegkundigen al 17,5 jaar bedraagt en steeds hoger ligt. Die meerkost moeten woonzorgcentra zelf dragen, wat op het resultaat weegt.”

“De financiële situatie van de woonzorgcentra gaat er stelselmatig op achteruit. Bijna één op drie vzw-organisaties had in het boekjaar 2021 al een negatief resultaat”

“Enigszins verontrustend is verder dat de ouderdom van het vastgoed – toch een cruciaal onderdeel van de residentiële zorg – almaar hoger wordt. Met de stijgende rentevoeten is dat geen goed nieuws. Dat wordt ongetwijfeld een issue de komende jaren.”

MARA 2.0 en MARA 2.1

“Voor deze analyse spreken we over de MARA 2.0. De ontwikkeling ervan heeft veel werk gekost, maar we kunnen hierop de komende jaren verder bouwen,” zegt Joris Vanormelingen. “Zo willen we in MARA 2.1 het boekhoudkundig luik verdiepen op analytisch detailniveau per woonzorgcentrum. Op die manier kunnen we interessante informatie bekomen over de woon- en leefkosten, de zorgkosten en de organisatiekosten. Ook andere relevante beleidsindicatoren kunnen we dan aanbieden, bijvoorbeeld over voedingskosten en onderhoudskosten. Dat zijn belangrijke indicatoren voor de beleidsvoering, zeker met het oog op het toekomstige zorgzwaarte-financieringsmodel en de vraag naar meer financiële transparantie. Dat past ook binnen de beleidsambitie van de overheid die net gestart is met de voorbereiding van een nieuw kader voor een transparante sectorspecifieke boekhouding over de verschillende rechtsvormen heen (vzw, commercieel, openbaar). Achter de schermen zijn we hier al proactief volop mee bezig, zodat we onze leden de nodige hefbomen kunnen bezorgen voor een duurzaam beleid. Op de langere termijn willen met MARA 3.0 onze leden een interactief dashboard aanbieden, waarin ze zelf digitaal individuele positioneringen kunnen aanmaken. Daarvoor is echter nog een extra investering in middelen en mensen nodig.”

Systeembeheerder Frank Vanmarsenille “We hebben hier iets heel waardevols in handen” “Zorgnet-Icuro heeft altijd al data verzameld,” zegt systeembeheerder Frank Vanmarsenille. “Maar dat gebeurde vooral ad hoc: er was een probleem of een vraag en dan werd daarvoor zo snel mogelijk een oplossing gezocht. Nu we zelf de MARA-studie uitvoeren, pakken we het volledige databeheer gestructureerder aan. We zijn nu zelf eigenaar van al die gegevens. Erg belangrijk hiervoor was het commitment van de hele organisatie, want het vergt een serieuze investering. Niet alleen financieel en op het gebied van systeembeheer, maar ook inhoudelijk vanuit de financieel-economische werkgroep van de woonzorg. Iedereen heeft er mee zijn schouders onder gezet.” “We zijn gestart met een grondige analyse. Welke data zijn interessant voor onze leden? We keken breder en verder dan de Belfius-analyse van vroeger, die vooral boekhoudkundig was. De beleidsinformatie van de RaaS-brieven voegen een pak relevante data toe over personeel, zorgprofielen, bezettingsgraden enz. Met die informatie kunnen onze leden meer doen dan met louter boekhoudkundige gegevens. Andere bronnen die we van meet af aan geïntegreerd hebben zijn de sociale maribel, de eindeloopbaangegevens, onze eigen CRM-databank… We kozen voor een open systeem, wat ons toelaat om er in de toekomst nog meer databanken op aan te sluiten.” Frank Vanmarsenille: “Deze nieuwe manier van werken en databeheer komt tegemoet aan de vraag van onze leden om toekomstgericht beleid te kunnen voeren” “De voorbereiding had heel wat voeten in de aarde. De RaaS-brieven bijvoorbeeld zijn pdf-bestanden die we voorlopig bij de woonzorgcentra opvragen. Het automatisch laten inlezen van de gegevens op die pdf-bestanden naar de databank was niet vanzelfsprekend, maar het is gelukt in samenwerking met Inetum-RealDolmen.” “Die nieuwe manier van werken en databeheer komt tegemoet aan de vraag van onze leden om toekomstgericht beleid te kunnen voeren. We zullen meer en meer relevante gegevens kunnen delen. Een deel van de data is nu geanalyseerd voor de MARA-studie, maar er zit veel meer in de pijplijn. Zelf waag ik me niet aan analyses, maar op het vlak van databeheer kunnen we uit de beschikbare data nog meer informatie halen door verschillende data te koppelen en te kruisen. Dat is werk voor de komende maanden en jaren. We hebben hier iets heel waardevols en veelbelovends in handen voor een datagestuurd beleid.”

TEKST: FILIP DECRUYNAERE - BEELD: SOPHIE NUYTTEN