Hoe doen ze het in Nederland?

“We timmeren alles dicht”

Ook Nederland kampt met overregulering. Sinds 2017 probeert men daar iets aan te doen via het project “Ontregel de Zorg”. Kees Wessels, directeur bij De Argumentenfabriek, is een van de initiatiefnemers. Met hulp van de zogenaamde “trechter van verdunning” leidt hij de zorgsector naar minder regels.

“Ontregel de Zorg” ontvangt jaarlijks miljoenen overheidssteun. “Politici begrijpen de urgentie,” vertelt Wessels. “Vandaag is één op zes werknemers in Nederland zorgverlener. Om de vergrijzing bij ongewijzigd beleid aan te kunnen, moet dat binnen 40 jaar stijgen tot één op drie. Die lat halen we niet, dus moet er iets anders gebeuren. Zorgverleners minder papierwerk geven bijvoorbeeld.”

Hoe is de situatie in Nederland?

“Niet veel beter dan in België, vrees ik. Overregulering is een veelkoppig monster. De laatste jaren schaften verschillende ministers de 5-minutenregistratie in de wijkverpleging al meermaals af. Tevergeefs: sommige zorginstellingen blijven eraan vasthouden. Dus moeten veel wijkverpleegkundigen ook vandaag nog alles wat ze doen verantwoorden. Nochtans zou je je beter beperken tot de uitzonderingen, dat is ook als uitgangspunt benoemd. Alleen als je afwijkt van een overeengekomen zorgplan moet de verzekeraar dat weten. Anders niet.”

“Alleen als je afwijkt van een overeengekomen zorgplan moet de verzekeraar dat weten. Anders niet”

“Veel regels vloeien voort uit steekvlampolitiek. Als er ergens iets misloopt, wil men direct een plan van aanpak. En vanaf het moment dat een bepaalde regel er is, krijg je hem bijna niet meer teruggedraaid. Dat zie je bijvoorbeeld in de nieuwe wet ‘zorg en dwang’, die onvrijwillige zorg regelt voor mensen met psychogeriatrische problemen. Men goot de voorwaarden van gedwongen zorg bij ouderen in veel te complexe regelgeving. Vooraf waarschuwde de sector daarvoor, maar Den Haag duwde door. Het gevolg is veel onvrede. Men werkt alweer aan een aangepaste wet. Zorgverleners doen er soms twee weken over om alle papierwerk rond te krijgen, terwijl er soms binnen de twee dagen zorg nodig is.”

Waarom houdt men zo sterk vast aan waterdichte regulering?

“We leven in een risicoschuwe samenleving. Ziekenhuizen, overheden, verzekeraars en zorgverleners willen vooral geen gedoe. Dus timmeren ze alles dicht met procedures. 70% van alle verplichte administratie komt trouwens uit de ziekenhuizen zelf. ‘De wet verplicht ons’, oppert men soms. Dat klopt niet. De wet zegt dat je veilig moet werken, niet dat je 12 stappen moet inbouwen voor veilige zorg. Dikwijls kan het met veel minder handelingen.”

“We leven in een risicoschuwe samenleving. Men wil vooral geen gedoe”

“Better safe than sorry, is de redenering. Daarom veralgemeent men vaak regels die voor een specifieke context ontwikkeld werden. Zo werkt men bij de dosering en toediening van medicatie vanuit het 4-ogenprincipe. Minstens twee personen, waarvan één met minimale medische achtergrond moeten de medicatie controleren. Oorspronkelijk gold die regel alleen bij dosering en toediening van zware kankermedicatie zoals chemotherapie. Tot iemand besliste om hem overal in te voeren. Hetzelfde geldt voor periodieke controles van bloeddruk, temperatuur en gewicht op de afdelingen intensieve zorg. Bewezen zinvol in die context, maar niet op elke afdeling. Toch controleert men die parameters intussen overal.”

Hoe wilt u dat terugdringen?

“Bij onze trainingen voor zorgverleners en kwaliteitsmedewerkers starten we van een wit blad. We schaffen procedures denkbeeldig af en zoeken vervolgens argumenten om ze opnieuw in te voeren. Waarom is iets noodzakelijk? Bereiken we er het vooropgestelde doel mee? En weegt de tijdsinvestering op tegen de verwachte kosten? Misschien is iets in theorie zinvol en doelmatig, maar steek je er zoveel uren in dat zorgverleners geen tijd meer hebben voor zorg. Die zogenaamde trechter van verdunning helpt om zowel bestaande regels af te schaffen als geplande regels kritisch door te lichten.”

“Waarom is iets noodzakelijk? Bereiken we het vooropgestelde doel? En weegt de tijdsinvestering op tegen de verwachte kosten?”

“Wat ook helpt is verloren zorgtijd kwantificeren. Neem de afspraak om elke patiënt, dus ook mensen buiten IC-afdelingen, driemaal per dag te onderwerpen aan een routinecheck. Stel dat elke verpleegkundige daar per patiënt elke dag 1 minuut voor nodig heeft. En stel dat je ziekenhuis ruwweg 2000 patiënten telt… Je komt snel tot spectaculaire cijfers. Helaas maken we die berekening te weinig. Nochtans houdt verloren zorgtijd óók risico’s in. Een psychiater die één uur per dag verliest aan administratieve verplichtingen, ziet onvermijdelijk minder patiënten. Welke risico’s en kwaliteitsverlies dat oplevert, zien we niet.”

Tegen wanneer moet de Nederlandse zorg ontregeld zijn?

“We hopen we op termijn een kwart tot de helft van alle onnodige administratie af te schaffen. Ook Nederlandse zorgverleners spenderen ongeveer 40% van hun tijd aan administratie. Nu doen verpleegkundigen er gemiddeld vier uur over om de gegevens van één patiënt in te vullen. Onder meer omdat ze dat op maar liefst 8 verschillende plekken moeten doen. Uiterlijk tegen 2035 willen we dat vereenvoudigen zodat één keer gegevens invullen voldoende is voor iedereen die ze nodig heeft. Wat jullie only once noemen, heet bij ons registratie aan de bron.”

Tekst: Thomas Detombe

Lees het interview met hoofdarts Marc Naert en verpleegkundig & paramedisch directeur Anita Jans

Het vernieuwde charter over registraties in de zorg kan je hier downloaden