Bijzonder kwetsbare mensen

Mensen in armoede

Iedereen heeft rechtop een menswaardig bestaan. Zodat mensen volwaardig kunnen deelnemen aan en deel uitmaken van de samenleving. Sociale uitsluiting voor mensen in armoede doet zich voor binnen diverse levensdomeinen. Denk maar aan arbeid, onderwijs, wonen, gezondheid, toegang tot hulp- en dienstverlening... 

Vandaag vallen nog te veel mensen uit de zorgboot. Ze hebben geen of moeilijk toegang tot de zorg en ondersteuning die ze nodig hebben. De redenen zijn divers:

• Mensen kunnen de zorg niet betalen;
• Durven geen hulp te zoeken of vinden hun weg niet in het aanbod;
• Worden van het kastje naar de muur gestuurd;
• Lopen verloren in het doolhof van zorgverleners, zorginstanties, verzekeringssystemen en goed bedoelde sociale maatregelen;
• Ze botsen op wachtlijsten of hebben niet door dat ze hun levenskwaliteit kunnen verbeteren via gepaste zorg en ondersteuning.

De coronacrisis sinds maart 2021 heeft ook bijzondere gevolgen voor mensen (die) in armoede (komen): Coronacrisis treft mensen in armoede nog dieper.

Zorgnet-Icuro wil zijn leden ondersteunen om ook voor deze kwetsbare groep van mensen toegankelijke zorg- en hulpverlening te organiseren. Hierbij verwijzen we naar het beleidsplan van Zorgnet-Icuro 2020. Toegankelijkheid onder druk wordt daarin uitdrukkelijk opgenomen. Omdat we ervan overtuigd zijn dat iedereen recht heeft om zorg en ondersteuning te krijgen op de juiste plaats, op het juiste moment en in de juiste hoeveelheid.

Zorgnet-Icuro wil zijn unieke positie als grootste zorgkoepel van Vlaanderen gebruiken om:

• Te sensibiliseren;
• Best practices te verspreiden onder zijn leden en andere zorgactoren;
• De overheid te helpen om het juiste beleid te voeren.

Voor het leggen van eigen accenten, maar om tegelijk ook goed te luisteren naar en in gesprek te gaan met de 'hoofdrolspelers' met name 'mensen in armoede' is het belangrijk om voeling te houden met stakeholders die actief zijn in dit domein zoals:

• Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
• Belgisch Netwerk Armoedebestrijding
• Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding (USAB)
• KUL-HIVA: Armoede en maatschappelijke integratie

Mensen zonder wettige verblijfsstatus of zorgverzekering

Ziekenhuizen worden vaak geconfronteerd met patiënten die niet aangesloten zijn bij een mutualiteit. Meestal zijn het mensen zonder wettige verblijfsstatus, daklozen, toeristen, gedetineerden of mensen met een hogere sociale kwetsbaarheid. Een kwetsbare groep. Dit brengt de toegankelijkheid en doorverwijzing naar de juiste zorg in het gedrang. Dit zorgt nadien ook vaak voor onbetaalde facturen.
 
Om de zorgverstrekkers te ondersteunen reiken we hen tips & tricks aan om een aantal moeilijkheden die dit met zich meebrengt op te lossen. Zorgnet-Icuro verzamelt informatie bij zijn leden en externe organisaties op deze website om ze zo te verspreiden onder de leden.

Als u ervaring heeft met een bepaalde groep patiënten, kunt u uw kennis op deze manier delen met collega’s van andere voorzieningen. Of misschien wil u naar ervaringen van andere zorgverstrekkers polsen? Dan kan u dit steeds aan ons doorgeven.

Alle input is welkom en kan gemeld worden via de Werkgroep sociale diensten van de algemene ziekenhuizen of via e-mail naar Hilde De Nutte aan hilde.denutte@zorgneticuro.be.

Welke oplossingen zijn er voor mensen zonder verzekering?

In deze presentaties vindt u voorbeeldcases en praktische tips uit verschillende besprekingen met onze leden uit het werkveld. 

Patiënt helpen om facturen betaalbaar te maken

In samenwerking met een aantal ziekenhuizen (en in het bijzonder UZ Gent, Jan Palfijn Gent, Sint-Lucas Gent en Sint-Jan Brugge) hebben we een algemene flowchart uitgewerkt. Deze flowchart is een handig overzicht van wat er in de meest voorkomende gevallen kan gedaan worden om de patiënt te helpen zijn facturen betaalbaar te maken.
Naast de algemene benadering zijn er voor een aantal meer specifieke gevallen bijkomende tips om tot een positieve afloop te komen.
Deze specifieke zaken zijn uitgewerkt per case:

• Kwetsbaar zwanger
• Bulgaarse patiënten
• Asielzoekers
• Genderproblematiek

Bewindvoering 

Soms is het noodzakelijk om een zorgvolmacht aan te vragen voor mensen zonder wettig verblijf. We verwijzen hiervoor naar twee arresten in verband met de aanstelling van een bewindvoerder door het vredegerecht.

De buitengerechtelijke bescherming is een maatregel zonder tussenkomst van de rechter. De maatregel is bedoeld voor de wilsbekwame meerderjarigen of ontvoogde minderjarigen die moeilijkheden hebben met het beheer van hun vermogen. Het medisch attest noodzakelijk om een aanvraag buitengerechtelijke bescherming in te dienen, vindt u hier.

Wetgeving en opleiding

Wetgeving: 

• KB 12/12/1996 - dringende medische hulp: 
  LOI - WET (fgov.be)
• Wet 2/4/1965 - ten laste nemen van de steun verleend door OCMW:
  LOI - Wet (fgov.be)

Nuttige opleidingen en info: 

• Vormingen | Agentschap Integratie en Inburgering (agii.be)
• Juridische helpdesk Agentschap Integratie en Inburgering
   

Goede voorbeelden vanuit andere zorgvoorzieningen

Klik hier door voor de good practices (enkel voor leden)

Is jouw patiënt slachtoffer van mensenhandel?

Studies tonen aan dat minstens 25% van de slachtoffers van mensenhandel in Europa in contact komt met gezondheidszorgmedewerkers, maar niet wordt herkend of doorverwezen. In België werd de afgelopen jaren slechts 2% van de gevallen van mensenhandel ontdekt in de gezondheidszorg. Veel gezondheidswerkers geven toe dat ze waarschijnlijk al eerder in contact zijn gekomen met slachtoffers van mensenhandel, maar ze nooit hebben doorverwezen omdat ze niet wisten met wie ze contact moesten opnemen en hoe ze de patiënt moesten benaderen.

E-learning voor zorgmedewerkers: leer signalen herkennen

De Europese campagne "Amelie" ontwikkelde een gratis online cursus over mensenhandel speciaal voor de gezondheidszorg. Hier kunnen gezondheidszorgmedewerkers zichzelf trainen om mensenhandel te herkennen en leren hoe hierop te reageren. De e-learning is beschikbaar in het Nederlands, Frans, Italiaans, Duits en Grieks.

LEER HIER OM MENSENHANDEL TE HERKENNEN EN EROP TE REAGEREN

Ik heb een vermoeden van mensenhandel. Wat moet ik doen?

Deze infographic geeft een flowchart van de stappen die je als zorgverlener kan zetten. Verwijzen voor hulp kan via het Nationaal contactpunt (24/24u en 7/7d): www.stophumantrafficking.be of tel 078.055.800, of via de gespecialiseerde centra PAG-ASA (Brussel 02 31 64 64), Sürya (Luik, 04 252 40 50), Payoke (Antwerpen, 05 201 16 90).

INFOGRAPHIC: wat doen bij een vermoeden van mensenhandel?

Verspreid mee het bewustzijn

Posters en sociale media berichten beschrijven alledaagse situaties voor medewerkers in de gezondheidszorg, vanuit het perspectief van een slachtoffer van mensenhandel. Hiermee zet de campagne aan tot reflectie over wat er speelt in het leven van de patiënt. De QR-code leidt naar de e-learning.
Lees hier meer over de campagne.