Ethisch advies 18: Intimiteit en seksualiteit in de zorg voor ouderen

Ethisch advies van 25 september 2015

Duiding: Deze tekst is geschreven in de filosofie van het actief pluralisme en heeft als adviestekst geen specifiek overwegende levensbeschouwelijke kleur. Inhoud en grondprincipes zijn nog steeds geldend.

De vergrijzing brengt heel wat nieuwe uitdagingen met zich mee. Het valt te verwachten dat het aantal ouderen dat beroep zal doen op zorgvoorzieningen om aan hun specifieke noden tegemoet te komen in de komende decennia sterk zal stijgen. In deze groep zien we bovendien een sterke toename van het aantal personen met dementie. Recent onderzoek voorspelt dat het aantal personen met dementie de volgende twintig jaar zal verdubbelen. In de zorg voor ouderen in het algemeen en voor oudere personen met dementie in het bijzonder, stellen zich specifieke ethische problemen die de voorbije jaren steeds nadrukkelijker om aandacht vragen.

Een fenomeen waaraan tot nog toe weinig ethische reflectie werd gewijd, betreft de zorg voor de intimiteits- en seksualiteitsbeleving van ouderen, in het bijzonder van ouderen die in zorgvoorzieningen verblijven en/of aan dementie lijden. De intimiteits- en seksualiteitsbeleving van geriatrische patiënten of bewoners is een onderwerp van zorg en aandacht voor veel directieleden van zorgvoorzieningen, hulpverleners en familieleden, en niet minder voor de ouderen zelf. De grens tussen toelaatbaar seksueel gedrag en seksueel misbruik lijkt soms erg dun te zijn, vooral wanneer het om personen met dementie gaat.

In deze adviestekstpresenteren we een ethisch geïnspireerd denkkader voor verantwoord omgaan met de intimiteit en seksualiteitsbeleving van ouderen die in zorgvoorzieningen verblijven. Met dit advies beogen we niet zozeer om pasklare antwoorden te formuleren op concrete vragen. Wel willen we het bestaande taboe omtrent seksualiteit van ouderen doorbreken op een wijze die het sereen bespreken van hun vragen, noden, wensen en gedrag met betrekking tot het beleven van intimiteit en seksualiteit op instellingsniveau mogelijk maakt. Tevens willen we handvatten aanreiken om binnen een zorgvoorziening op een ethisch verantwoorde wijze vragen rond de intimiteits- en seksualiteitsbeleving van ouderen te bespreken en te behandelen.

Met dit advies richten we ons tot directieleden en leidinggevenden van zorgvoorzieningen voor ouderen. Met ‘zorgvoorzieningen voor ouderen’ bedoelen we alle (semi)residentiële voorzieningen die zorg voor ouderen aanbieden, zoals woonzorgcentra, algemene en psychiatrische ziekenhuizen, dagverzorgingscentra, voorzieningen voor kortverblijf, en dergelijke meer.

Na bespreking in de bestuurscolleges heeft de raad van bestuur dit advies goedgekeurd op 25 september 2015.

Zorgnet-Icuro hoopt met dit advies bij te dragen tot ethische reflectie over vragen inzake intimiteit en seksualiteit in de zorg voor ouderen zodanig dat een ethisch verantwoorde zorg ook op dit domein nog meer ingang mag vinden in de concrete zorgpraktijk.