Het taboe doorbroken: seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen zorgaanbieders en zorgvragers

Handleiding voor het ontwikkelen van een beleid in de voorziening

Tot nu toe bleef de problematiek van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen zorgverstrekkers en zorgvragers veelal onbespreekbaar. De recente onthullingen in de media legden dit moeilijke onderwerp prominent op tafel en maakten pijnlijk duidelijk dat er nood is aan een duidelijk en structureel beleid in de voorzieningen. Uit een bevraging van de verschillende sectoren in zorg en welzijn blijkt dat er momenteel in de meeste voorzieningen slechts gedeeltelijk aandacht aan wordt besteed en er nood is aan formele richtlijnen en ondersteuning.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag van zorgverstrekkers is voor slachtoffers bijzonder
traumatiserend. Ze kampen met enorme schaamte- en schuldgevoelens, ze voelen zich waardeloos en ‘niemand’ meer. Bovendien staan ze vaak voor een zeer eenzame en barre ‘overlevingstocht’, omdat ze geen medeslachtoffers kennen die voor de nodige steun kunnen zorgen.

In de zorgverlening is er steeds sprake van een ‘machtsrelatie’, waardoor elke vorm van
(seksuele) relatie tussen zorgverstrekker en zorgvrager (cliënt/patiënt/bewoner) niet kan, ook
niet na het beëindigen van deze professionele relatie.

Zorgnet Vlaanderen biedt in deze publicatie de voorzieningen een leidraad voor de ontwikkeling van een duurzaam handelingsprotocol, dat – met behoud van dezelfde uitgangspunten – op maat van elke voorziening kan worden aangepast. Met die praktische richtlijnen kan elke voorziening aan de slag en zorgen voor de nodige sensibilisering van het werkveld en de zorgverstrekkers. Het is essentieel dat er in de voorzieningen over dit thema een open communicatiecultuur wordt gerealiseerd via onder meer teamoverleg en intervisie/supervisie.

Hoewel deze nota focust op seksueel grensoverschrijdend gedrag in voorzieningen uit de
geestelijke gezondheidszorg, ouderenzorg en algemene ziekenhuizen, kan ze ook dienen voor
andere sectoren. De uitgangspunten uit deze nota zullen door minister Vandeurzen verder in
een regelgevend kader worden opgenomen. Het is duidelijk: in elke voorziening moet de zorg
voor de patiënt/cliënt centraal staan en in die zorgrelatie is geen plaats voor seksueel grensoverschrijdend gedrag.