Burgers als leidraad in de gezondheidszorg
De Koning Boudewijnstichting organiseerde een burgerlabo over terugbetalingen in de gezondheidszorg, na een vraag van het RIZIV. Een burgerlabo is een - wetenschappelijk ondersteunde - innovatieve vorm van ‘publieke deliberatie’: een beperkte groep mensen die een afspiegeling is van de diversiteit van de samenleving, blijkt na een korte tijd van intense en open informatie-uitwisseling met experts, belanghebbenden, beleidsmakers en patiënten, en na intense onderlinge discussie, een verrassend sterk en evenwichtig oordeel te kunnen vormen. Discussies in een burgerlabo leveren meer genuanceerde resultaten op dan een enquête die burgers individueel bevraagt. Burgers blijken daaruit immers nog wél solidair te zijn.
Burgers leggen heel andere prioriteiten in de gezondheidszorg dan diegenen die daar vandaag over beslissen. Vooreerst vinden burgers de kwaliteit van leven belangrijker dan het verlengen van de levensduur én rekenen zij ook de levenskwaliteit van de omgeving mee. Burgers dringen aan op een gezondheidsbeleid in plaats van een ziektebeleid dat nu nog altijd gevoerd wordt. Ze willen de klemtoon niet een klein beetje, maar veel nadrukkelijker leggen op preventie, gezondheidsbevordering in alle beleidsdomeinen en op gezondheidsopvoeding.
Wie nam deel?
32 burgers, 16 Franstaligen en 16 Nederlandstaligen, evenveel vrouwen als mannen, gingen drie weekends lang in conclaaf. De groep vormde geen representatief staal van de bevolking; wel werd gezorgd voor een zo divers mogelijke groep om een zo groot mogelijke diversiteit van opinies te verkrijgen garanderen: dat leverde een mix op van leeftijden (van 18 tot 67 jaar) , opleidingsniveaus (van lager tot hoger onderwijs), beroepen en achtergronden , met één gemeenschappelijk kenmerk: de bereidheid om te participeren.
Wat was het doel?
Aan het burgerlabo werd gevraagd om, aan de hand van concrete cases, algemene criteria voor terugbetaling op te stellen. Er werd niet gevraagd naar een advies over de terugbetaling van de concrete behandelingen. De 32 burgers kregen de vrijheid om hun argumentatie breed op te bouwen en verbanden te leggen die experts niet meteen maken. Daarom werd ook regelmatig gediscussieerd buiten het kader van de terugbetalingen.
Resultaat
De deelnemers aan het labo kwamen tot 19 criteria en 6 voorwaarden voor terugbetaling. De criteria werden onderverdeeld in drie domeinen: ‘perspectief van de patiënt’, ‘medisch-technische criteria’ en ‘solidaire samenleving’. 11 van de 19 criteria zijn volledig nieuw ten opzichte van de vandaag gebruikte criteria voor terugbetaling.
Het gezondheidsbeleid moet volgens de burgers
- minder gericht zijn op verlenging van de levensduur en meer op de verbetering van de levenskwaliteit
- minder technocratisch en meer menselijk worden. De mens achter de ziekte moet centraal staan, niet de pathologie, de medische oplossing, de zorgverlener of de verzekeringsinstelling
- meer worden aangestuurd vanuit de zorgnoden van de bevolking, en minder vanuit het aanbod van zorgverleners en industrie
- meer gericht zijn op geïntegreerde zorg die tegemoetkomt aan de globale zorgnoden van een patiënt
- efficiënter worden georganiseerd met minder verspilling en meer effectiviteit, waarbij echter wel rekening wordt gehouden met de beleving en ervaringen van de patiënt
- transparanter en flexibeler worden – ook bestaande behandelingen moeten regelmatig worden geëvalueerd en beslissingen moeten worden toegelicht ›
- meer focussen op preventie, duurzaamheid en de lange termijn
- democratiseren – de besluitvorming moet worden verbreed en er dienen meer partijen aan deel te nemen.