Hoe sociaal tolken gratis aanvragen?

Van 1 september tot 31 december 2024 kunnen zorgverleners in de somatische zorg kosteloos een sociaal tolk inschakelen voor gesprekken met patiënten en naasten. Deze sociaal tolken zijn er voor patiënten die in Vlaanderen zorg zoeken en geen of onvoldoende Nederlands beheersen om het gesprek te volgen. De terugbetaling is aan een aantal voorwaarden gekoppeld.

Een taalbarrière tussen de zorgverlener en de patiënt brengt de kwaliteitsvolle en veilige zorg in het gedrang. Er is dan risico op:

• medische fouten,
• overbodige onderzoeken,
• foute diagnose,
• enz.

De rechten van de patiënt kunnen dan ook niet gegarandeerd worden, zoals het recht op informatie en geïnformeerde toestemming. Daarom is het belangrijk om wanneer nodig taalondersteuning in te zetten.

De sociaal tolken moeten vooral ingezet worden in gesprekken waarbij andere taalondersteuning (vb. vertaalapps, gelegenheidstolken, enz.) niet kan worden ingeschakeld. De zorgverleners die een gratis sociaal tolk kunnen aanvragen is afgebakend. 

Deze zorgverleners kunnen een kosteloze sociaal tolk aanvragen:

• Huisartsen
• Erkende zorgverleners in:
  • Ziekenhuizen
  • Wijkgezondheidscentra
  • Revalidatiecentra
  • Medische centra
  • Mutualiteiten
  • Thuisverpleging
  • Abortuscentra
  • Organisaties met een terreinwerking

Zorgverleners in de geestelijke gezondheidszorg en welzijnssectoren vallen voorlopig buiten de financiering van dit project. Omdat er ook in deze sectoren een grote nood is aan het inzetten van sociaal tolken, wordt er onderzocht op welke manier zij in de toekomst voor taalbijstand ondersteund kunnen worden.

Sociaal tolken in de zorg: waarom?

Een sociaal tolk kan een mondelinge boodschap correct en volledig omzetten van taal A naar taal B. Zo kan de zorgverlener en de patiënt elkaar beter begrijpen, en vertrouwt de patiënt de zorgverlener meer. Er zijn drie manieren waarop je een sociaal tolk kan inzetten: via de telefoon, via een videogesprek, of de tolk kan ook ter plaatse komen. 

Hoe een gratis sociaal tolk aanvragen?

Overweegt u om tussen 1 september en 31 december 2024 een gratis sociaal tolk aan te vragen? Volg dan deze stappen:

1. Ga na of u of uw organisatie al een samenwerkingsovereenkomst heeft met de dienst Sociaal Tolken en Vertalen (STV) van het Agentschap Integratie & Inburgering (AII). Heeft u of uw organisatie nog geen samenwerkingsoverneekomst met AII? Contacteer dan de dienst via STV@integratie-inburgering.be. Ze brengen het voor u zo snel als mogelijk in orde.
2. Afhankelijk van waar u of uw organisatie is gelegen, krijgt u een account voor de toegangsportaal van een van de drie agentschappen:
   • Agentschap Integratie en Inburgering (Vlaanderen)
   • Amal vzw (stad Gent)
   • Atlas, Integratie en Inburgering Antwerpen (stad Antwerpen)
3. Vraag een videotolk of een tolk ter plaatse aan via het toegangsportaal. U kan ook een telefoontolk reserveren via het toegangsportaal van Agentschap Integratie en Inburgering of u kan ook direct inbellen op de Vlaamse Tolkentelefoon op 02 208 06 11. De Vlaamse Tolkentelefoon is open elke werkdag tussen 09:00 en 12:30 en tussen 13:30 en 17:00. Op maandagen, dinsdagen, en donderdagen buiten de schoolvakanties kan u hen tot 18:00 bereiken.
4. Check of het gesprek waarvoor u een sociaal tolk aanvraagt, voldoet aan alle voorwaarden:
   • De patiënt spreekt geen of onvoldoende Nederlands om het medisch gesprek te volgen of hieraan deel te nemen
   • U spreekt niet de taal van de patiënt en/of ik spreek onvoldoende een gemeenschappelijke taal zoals Frans of Engels om het gesprek goed te voeren.
   • U kan geen andere taalondersteuning (bijv. taalhulp, familie, vertaalapps …) inzetten die geschikt is voor deze gesprekscontext dan een sociaal tolk
   • U zit in het zorgtraject in één van volgende sleutelmomenten:
     1. Bespreken van de diagnose
     2. Bespreken van de behandeling
     3. Bespreken van de nazorg
   • Het inzetten van een sociaal tolk heeft een grote impact op de levenskwaliteit of overleving van de patiënt
5. Voldoet het gesprek aan de bovenstaande voorwaarden? Vink dan in het aanvraagformulier aan dat u, in eer en geweten, beoordeelt dat het gesprek aan de voorwaarden voldoet en dat een andere taalondersteuning niet geschikt is voor het gesprek. Als u het niet aanvinkt, wordt de tolkkost dan aan u of uw organisatie gefactureerd.
6. Is er geen tolk beschikbaar bij het Agentschap Integratie en Inburgering, Amal of Atlas? U kan dan ook proberen om een tolk aan te vragen bij Brussel Onthaal VZW. Zij hebben een aanvullend aanbod van kort opgeleide tolken in Vlaanderen.

Tips en meer informatie

• Hebt u nog nooit met een sociaal tolk samengewerkt? Volg dan de e-learning over hoe je met een sociaal tolk werkt
• Welk type van tolk zet u het best in? Een telefoontolk (TT), een videotolk (VT) of een tolk ter plaatse (TTP)? Vergelijk de voor- en nadelen van een telefoontolk, een videotolk en een tolk ter plaatse (pdf)

Hebt u vragen over de financiering van sociaal tolken in het kader van dit project? Neem dan contact op met Els Meerbergen , expert kankerzorg bij Kom op tegen Kanker, els.meerbergen@komoptegenkanker.be