Suïcidepreventie hoog op de agenda bij voorzieningen geestelijke gezondheidszorg
98% van de voorzieningen die geestelijke gezondheidszorg aan meerderjarigen aanbieden, hebben procedures rond suïcidepreventie. Dat blijkt uit inspecties van Zorginspectie. Alle voorzieningen beschikken bovendien over een uitgeschreven suïcidepreventiebeleid. “Een belangrijke stap” aldus Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits, “dit zijn enkele van de aanbevelingen van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). Op die manier kunnen we heel wat leed voorkomen.”
“Hoewel het suïcidecijfer in Vlaanderen de afgelopen jaren daalde, ligt het gemiddelde met 25 suïcidepogingen per dag, anderhalve keer hoger dan het gemiddelde binnen de Europese Unie. Verhoogde aandacht voor suïcidepreventie binnen de geestelijke gezondheidszorg en de rol van Zorginspectie hierin zijn dus cruciaal. Het is dan ook goed dat alle voorzieningen geestelijke gezondheidszorg de aanbevelingen van het Vlaams expertisecentrum Suïcidepreventie ter harte nemen. Er is nog veel werk aan de winkel, maar durven praten en vooral in voorzieningen voldoende aandacht hebben voor suïcide zijn belangrijke stappen voorwaarts.” – Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits
Sinds juli 2021 voert Zorginspectie onaangekondigde inspecties uit bij voorzieningen die geestelijke gezondheidszorg aan meerderjarigen aanbieden. Tijdens die inspecties worden de procedures rond suïcidepreventie gecontroleerd, aangevuld met praktijkinfo vanuit de inzage in dossiers van zorggebruikers. Bij eventuele knelpunten heeft de voorziening 9 maanden de tijd om die weg te werken. Zorg en Gezondheid staat in voor de opvolging, de inspectieverslagen zijn openbaar en kunnen worden geraadpleegd op de website van Zorginspectie. Daarnaast publiceert Zorginspectie ook regelmatig een voortgangsrapport.
Voor het eerst zijn daar nu resultaten van. Er werden tot nu 87 inspectieverslagen gepubliceerd. Het gaat om verslagen van 16 centra voor geestelijke gezondheidszorg, 28 psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen, 14 psychiatrische ziekenhuizen, 12 psychiatrische verzorgingstehuizen en 17 initiatieven voor beschut wonen. De komende weken en maanden zullen er nog inspecties volgen.
Een update van dit voortgangsrapport op 5 september toont aan dat suïcidepreventie binnen de geestelijke gezondheidszorg hoog op de agenda staat.
Meest opvallende resultaten
Uit het voortgangsrapport blijkt dat bijna alle geïnspecteerde voorzieningen grotendeels voldoen aan de verwachtingen die geformuleerd worden in de richtlijn van het VLESP. Alle gecontroleerde voorzieningen hebben een uitgeschreven suïcidepreventiebeleid. Ze beschikken ook bijna allemaal over een uitgeschreven kader voor het bevragen van suïcidale gedachten en gedrag van de zorggebruikers (98%). Zowel voor de start van een zorgperiode als voor de systematische herbevraging tijdens de behandeling, hebben bijna alle voorzieningen duidelijke afspraken (94%).
De inspecteurs stelden vast dat bijna altijd preventieve maatregelen genomen worden bij zorggebruikers met een verhoogd suïciderisico, bijvoorbeeld door de zorgomgeving suïcideveilig te maken.
De meesten hebben ook duidelijke afspraken over de evaluatie van een suïcide(poging) en de opvang van naasten, andere zorggebruikers of hulpverleners.
Een verbeterpunt dat door de inspecties bevestigd wordt, is informatieoverdracht naar de vervolgzorg. De grote meerderheid van de geïnspecteerde voorzieningen heeft hierover een beleid. Er ontbreken echter vaak specifieke afspraken over opvolging wanneer een zorggebruiker na de behandeling niet meer verder begeleid wordt in een professionele zorgomgeving. Het bevorderen van zorgcontinuïteit voor suïcidale personen is een belangrijk punt dat opgenomen is in het nieuwe Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Met dat plan willen we een verdere daling van de suïcidecijfers in Vlaanderen bereiken. Het actieplan is sterk wetenschappelijk onderbouwd en omvat 5 strategische doelstellingen. Een van de strategische doelstellingen is preventie bij suïcidale personen en ondersteuning van de naasten. Dat doen we door richtlijnen op te stellen ter bevordering van de detectie en behandeling van suïcidale gedachten en gedrag en het verbeteren van de zorgcontinuïteit voor suïcidale personen. De komende jaren zal hierop ingezet worden met een aantal nieuwe acties. Het VLESP ontwikkelt momenteel bijvoorbeeld een specifieke richtlijn voor de detectie en behandeling van suïcidaliteit bij minderjarigen, zodat het suïcidepreventiebeleid ook binnen die doelgroep geïnspecteerd kan worden. Het inzetten van Zorginspectie is een belangrijk instrument om vast te stellen of de richtlijnen en kwaliteitsvoorwaarden effectief uitvoering krijgen in de praktijk en welke verbeterpunten nog opvolging nodig hebben.
Dat benadrukt ook Karine Moykens, secretaris-generaal van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, waar Zorginspectie deel van uitmaakt: “De inspectieverslagen tonen goede resultaten. In veel van de voorzieningen die bezocht werden door Zorginspectie, werd het suïcidepreventiebeleid geactualiseerd en/of verder geïmplementeerd. Er is dus aandacht voor suïcidepreventie, wat essentieel is in een omgeving waar het suïciderisico hoog is. Want preventie helpt! Dat willen we naar aanleiding van de Werelddag Suïcidepreventie, blijven benadrukken.”