Wat betaalt de patiënt?

De kostprijs voor de patiënt bestaat uit:

1. het remgeld op de erelonen aan conventietarieven, implantaten en geneesmiddelen;
2. de kamer- en ereloonsupplementen;
3. de niet-terugbetaalde producten, diensten en prestaties.

Het geven van goede financiële informatie is uitdagend. De kostprijs voor de patiënt hangt immers af van veel factoren en wijzigt dikwijls:

• Het statuut van de patiënt in de sociale zekerheid. Bv. verhoogde tegemoetkoming, chronische ziekte, al dan niet lid van een ziekenfonds (remgeld, supplementen).
• Het al dan niet van toepassing zijn van de maximumfactuur (remgeld).
• Het al dan niet hebben van een hospitalisatieverzekering (remgeld, supplementen, niet-terugbetaalde producten), en – vaak over het hoofd gezien – de mogelijke verschillen in waarborgen van hospitalisatieverzekeringen.
• Welke arts: over welke discipline gaat het, is de arts volledig of gedeeltelijk geconventioneerd (ereloonsupplementen, remgeld in sommige gevallen bv. kine)?
• Kamerkeuze. Gaat het om een gemeenschappelijke kamer of een eenpersoonskamer, eventueel een luxekamer (kamersupplementen, ereloonsupplementen)?

Het vooraf ontvangen van info over de financiële gevolgen van de tussenkomst is een patiëntenrecht. In de zorg is er altijd een zekere onvoorspelbaarheid waardoor dat niet altijd mogelijk is. Dat komt voor als een patiënt dringende medische hulp nodig heeft. Tijdens een geplande medische behandeling of ingreep kunnen onverwachte complicaties optreden. De financiële informatie moet dan zo snel mogelijk achteraf aan de patiënt of, in het geval van een wilsonbekwame patiënt, aan zijn vertegenwoordiger bezorgd worden.

Opdat zorgverleners goede financiële informatie aan te patiënt kunnen geven, is het belangrijk om te zorgen voor voldoende basiskennis en handige informatietools. Wie zich bewust is van de financiële informatieplicht, zal ook sneller doorverwijzen naar de juiste diensten in het ziekenhuis.

Nood aan meer bewustwording en kennis bij alle medewerkers

Zorgverleners moeten goed op de hoogte zijn van de financiële aspecten van een behandeling. Zij kunnen dan op hun beurt de patiënt goed informeren. Enkele opvallende resultaten uit een onderzoek van het Vlaams PatiëntenPlatform (juni 2021):

De kennis van zorgverleners is slechts een beetje beter dan die van niet-zorgverleners
Bijna alle zorgverleners weten dat een patiënt meer uit eigen zak betaalt bij een niet-geconventioneerde zorgverlener en dat een patiënt supplementen betaalt bij een opname op een eenpersoonskamer.
Toch is er nog heel wat verbetering mogelijk:

• Voor 40% van de zorgverleners is de weergave van supplementen in een percentage niet duidelijk.
• 45% van de zorgverleners weet niet dat ook een niet-geconventioneerde arts geen ereloonsupplementen mag aanrekenen in een meerpersoonskamer.
• 20% van de zorgverleners weet niet dat een geconventioneerde arts wél ereloonsupplementen mag aanrekenen in een éénpersoonskamer.
• 50% van de zorgverleners weet niet wat de prijs is van dringend ziekenvervoer voor de patiënt.
• 8% van de zorgverleners denkt verkeerdelijk dat een hospitalisatieverzekering altijd alle ereloon- en kamersupplementen terugbetaalt.
• 25% van de zorgverleners kent de implicaties van een derdebetalerssyteem niet.
• 70% van de zorgverleners kent de implicatie van een verhoogde tegemoetkoming niet. 

Health literacy is een belangrijke taak van iedereen 

De basiselementen van de financiële informatie moeten zoveel mogelijk transparant en toegankelijk gemaakt worden. Lage digitale vaardigheden zijn daarbij een aandachtspunt. In de volgende hoofdstukken geven we hiervoor elementen aan.
Naast het aspect individual’ health literacy biedt het aspect organisational health literacy inzicht en tools rond de interactie met de patiënt.

Hoe ziet de optimale situatie eruit?

De ideale wereld, zoals omschreven door de ziekenhuizen in de werkgroep Info aan de patiënt:

De patiënt is op voorhand d.w.z. voor de dag van de opname en het moment van inschrijving correct en volledig geïnformeerd over alle aspecten van de behandeling of ingreep inclusief de kosten. De kosten zijn uitgedrukt in centen en niet alleen in procenten. De patiënt ontvangt een kostenraming op maat. Er is persoonlijk contact mogelijk om vragen te stellen.

De patiënt engageert zich om de aangeboden informatie door te nemen. De patiënt beseft dat er bij de zorg een zekere onvoorspelbaarheid is waardoor het niet altijd mogelijk is om op voorhand de exacte financiële informatie te bezorgen.

Artsen zijn op de hoogte van de kosten van de meest gangbare ingrepen. De artsen en de ziekenhuismedewerkers wijzen de patiënt op mogelijke financiële implicaties en verwijzen door naar de juiste diensten voor financieel advies of ondersteuning. Kostprijs is een standaardonderdeel van gesprekken. Tijdens gesprekken is er ruimte en geen schroom om vragen te stellen. De patiënt behoudt de keuzevrijheid.

De factuur brengt geen verrassing voor de patiënt doordat deze overeenkomt met de kostenraming vooraf en omdat de facturatie snel gebeurt.

Er is een centrale voorlichtingsdienst of platform waar alle artsen, patiënten en ziekenhuismedewerkers een beroep op kunnen doen. Binnen het ziekenhuis kent iedereen de experten en informatiebronnen. De nodige tools en processen staan ter beschikking en zijn up-to-date.

Aangezien heel wat informatie gelijk is voor alle ziekenhuizen, is er samenwerking met de overheid, de verzekeringsinstellingen, andere ziekenhuizen, de artsen en andere belangrijke stakeholders.

Doorheen dit alles heerst een cultuur van informeren zodat elke betrokkene dit doet omdat het zo hoort. De zorgmedewerkers bekijken elke situatie vanuit het oogpunt van de patiënt. Zo kan je als zorgprofessional de patiënt begeleiden en adviseren in plaats van louter informeren; en doorverwijzen wanneer nodig. Correcte en proactieve informatie versterkt de vertrouwensrelatie tussen patiënt, arts en het ziekenhuis.

De regels van de ziekteverzekering en hospitalisatieverzekering zijn duidelijk en voldoende eenvoudig, veel minder complex dan vandaag het geval is. Bij aanpassingen aan de regels bewaakt men de transparantie en duidelijkheid ervan. Dit overstijgt het individueel ziekenhuis en het ziekenhuisnetwerk. Het beleid, de mutualiteiten en de hospitalisatieverzekeringen (aanvullende/private) streven samen naar dit doel.