verpleegkundige in ziekenhuis aan medicatiekar die de kijker aankijkt
04/07/2022
Personeel en Organisatie Kwaliteit Financiering Zorgbeleid Algemene Ziekenhuizen Woonzorg

Personeelstekort dwingt Vlaamse ziekenhuizen en woonzorgcentra om zorgaanbod af te bouwen

De zorgsector zit met de handen in het haar. Het vinden van voldoende medewerkers is sinds lang een belangrijke kopzorg. Maar twee jaar covid en een brandende arbeidsmarkt hebben het probleem exponentieel doen groeien. Veel ziekenhuizen en woonzorgcentra moeten noodgedwongen overgaan tot een al dan niet tijdelijke inkrimping van hun zorgaanbod. Dat toont een recente enquête van Zorgnet-Icuro.

Zorgnet-Icuro deed de afgelopen weken een bevraging bij de Vlaamse algemene ziekenhuizen en de bij de koepel aangesloten woonzorgcentra uit de social profit. Ruim drie kwart van alle Vlaamse ziekenhuizen nam deel aan de bevraging. Bij de woonzorgcentra participeerden er 184 voorzieningen (of 58% van de woonzorgcentra aangesloten bij Zorgnet-Icuro). De bevraging draaide volledig rond de vraag in hoeverre de zorgvoorzieningen door personeelstekort nu al minder zorgaanbod hebben of dat in de nabije toekomst zullen moeten doen. Met tekort wordt bedoeld: structureel tekort (openstaande vacatures die niet ingevuld raken) en afwezig personeel (hoofdzakelijk wegens ziekteverzuim).

Resultaten algemene ziekenhuizen

  • Meer dan 8 op de 10 ziekenhuizen (82%) geven aan dat ze nu al bepaalde activiteiten moeten afbouwen, of dat in de nabije toekomst gaan doen.
  • Meer dan 8 op de 10 ziekenhuizen geeft aan dat ze bedden sluiten. Dit gaat vooral om bedden op de diensten geriatrie, revalidatie, intensieve zorg, heelkunde en de diensten voor diagnose van een geneeskundige aandoening en geneeskundige behandeling.
  • 1 op de 5 ziekenhuizen (21%) meldt dat ze hun medisch-technische diensten inkrimpen. Het gaat dan meestal om medische beeldvorming.
  • 28% van de ziekenhuizen zegt dat ze de capaciteit van het operatiekwartier moeten verminderen.
  • De ziekenhuizen bouwen activiteiten af waardoor de opstart van behandelingen vertraagt (bv. dialyse) en de wachttijden voor bijvoorbeeld een consultatie oplopen.
  • Meer dan 1 op de 2 ziekenhuizen moet noodgedwongen een beroep doen op veel duurder interimpersoneel voor het invullen van de functies verpleegkundige en zorgkundige. Drie kwart van de ziekenhuizen zet projectverpleegkundigen in. Projectverpleegkundigen worden eveneens aangeworven via een interimkantoor, maar voor veel langere tijd (meestal enkele maanden); zij zijn ook duurder dan gewone interimverpleegkundigen.

Resultaten woonzorgcentra

  • 13 woonzorgcentra (7%) melden dat ze op dit ogenblik een tijdelijke opnamestop hebben ingevoerd, en dus geen nieuwe bewoners meer kunnen opnemen. Een kwart van de bevraagde voorzieningen geeft aan dat ze dat misschien in de komende maanden zullen moeten doen.
  • 8% van de woonzorgcentra overweegt een afdeling of leefgroep te sluiten, 4% overweegt om een nieuw gebouw niet of maar gedeeltelijk te openen.
  • Bijna 1 op de 10 (9%) woonzorgcentra met uitbreidingsplannen zegt dat ze die wellicht niet of slechts gedeeltelijk zullen kunnen realiseren bij gebrek aan medewerkers.
  • 7% van de voorzieningen geeft aan dat ze overwegen om de activiteiten van hun centrum voor dagverzorging tijdelijk stop te zetten om het personeel te kunnen inzetten in het woonzorgcentrum.
  • Meer dan 7 op de 10 woonzorgcentra meldt dat zij een wachtlijst hebben voor opname.
  • De helft van de woonzorgcentra geeft aan dat ze er niet in slagen om hun personeelsnorm (inclusief personeel boven de wettelijke personeelsnorm) te realiseren; 15% slaagt er zelfs niet langer in om de wettelijke norm te halen met personeel in loondienst.
  • 1 op de 2 doet beroep op interimpersoneel, bijna 1 op de 3 op projectmedewerkers, 1 op de 5 moet werken met medewerkers op zelfstandige basis.

De enquête laat ook zien dat de personeelsschaarste zich meer voordoet in stedelijke gebieden en perifere rurale gebieden.

Margot Cloet: “Deze bevraging toont hoe prangend het probleem van de schaarste aan medewerkers in de zorg is. Helaas is het niet zomaar “oplosbaar”. Elke sector in Vlaanderen schreeuwt immers om meer handen. Enkel werken aan de beeldvorming en de aantrekkelijkheid van het beroep zal onvoldoende zijn. We moeten dan ook bredere en structurele maatregelen nemen, met vele partners samen, om aan die allergrootste uitdaging van de toekomst het hoofd te bieden en ervoor te zorgen dat het probleem niet nóg groter wordt. We denken bijvoorbeeld aan het faciliteren van de inzet van jobstudenten en gepensioneerden, aan flexijobs en aan een aanpassing van de wet op de gezondheidsberoepen waardoor verpleegkundigen zich meer kunnen laten bijstaan en omringen met ondersteunende functies.”