Waarover de kiescampagne echt moet gaan
CM publiceerde vorige week maandag een rapport van zijn studiedienst over het gezondheidsprofiel van hun leden ouder dan 65 jaar. De communicatie over de resultaten van dat rapport gebeurde ietwat “atypisch”. De voorzitter koppelde in één beweging de uitdagingen van de vergrijzing aan de mogelijkheid tot actieve levensbeëindiging voor ouderen die “levensmoe” zijn. Probleem opgelost. Een steen in een kikkerpoel die iedereen naar adem deed happen. Sindsdien is het aantal reacties van politici, experten en burgers over levenseinde, levenskwaliteit en euthanasie niet te tellen, tot en met demonstraties toe.
Na de eerste golf van reacties komt beetje bij beetje ook het debat op gang over de nakende zorgcrash, iets wat Zorgnet-Icuro maanden geleden al op de kaart zette. Maar waar toen veel minder lawaai rond ontstond. Blijkbaar moet je eerst een meerderheid tot in de haarwortels choqueren vooraleer het debat loskomt. Maar bon. Het inzicht dat er wel degelijk iets zonder voorgaande op ons afkomt, lijkt al wat meer tot de geesten door te dringen. En daarover moet het gaan, ook en vooral in de komende kiescampagne.
Hoe gaan we onze hele samenleving voorbereiden op een veel groter wordende groep ouderen terwijl het aantal werkenden krimpt? Het is duidelijk dat ons zorgsysteem het inderdaad niet zal trekken als we geen hervormingen doorvoeren, als we niet gaan kijken hoe we onze zorgverleners anders en beter kunnen inzetten. Hoe we wonen, mobiliteit, ruimtelijke ordening hierop gaan aanpassen. Partijen haasten zich om iets te zeggen over het levenseinde, maar blijven akelig stil als het gaat over een bredere visie op de gezondheidszorg van de toekomst. De weerspiegeling daarvan is zichtbaar in de stemtesten in de media: die bevatten nauwelijks of geen vragen over gezondheidszorg of over ouderen.
We staan in de komende tijd voor cruciale vragen. We zullen maatschappelijke keuzes moeten maken. Op welk pakket basiszorg heeft iedereen recht? Hoeveel gemeenschapsmiddelen willen we daaraan besteden? Hoe ver gaat de vrije keuze van de burger? Niet alles wat (wetenschappelijk) mogelijk is zullen we kunnen betalen, niet alle zorgvragen zullen we professioneel kunnen beantwoorden. In de komende jaren moeten we de basis leggen voor systeemveranderingen die er ons voor behoeden dat de zorg volledig vastloopt. We zullen die shift niet kunnen realiseren door kleine maatregelen binnen de bestaande schotten en sectoren. Het kan alleen door over de muren te kijken en radicale veranderingen door te voeren, door voluntaristisch en op een andere manier te gaan samenwerken. Door onze zorgprofessionals op een goede en efficiënte manier in te zetten. Zodat we niet evolueren naar een tweesporenbeleid in de zorg en we de essentie van onze solidaire gezondheidszorg kunnen behouden.
Wij willen graag horen hoe onze beleidsmakers van de volgende legislatuur daarnaar kijken. Hoe ze dat op de lange termijn zien, hoe ze het concreet willen maken, welke werven ze willen aanpakken in de komende vijf jaar en langer. Weg van de waan van de dag naar aanleiding van een krasse uitspraak. Laat de steen in de kikkerpoel dan minstens toch dat opleveren. Trouwens, het is spijtig dat de resultaten uit het interessante rapport niet eens onder de publieke aandacht kwamen. De data gaan over het aantal ouderen, hun aandoeningen, hun zorggebruik en hun sociale situatie. Het is precies dit soort onderzoeksresultaten waarover beleidsmakers zich moeten buigen om te weten wat er echt op ons afkomt, en aan welke knoppen we moeten gaan draaien om een crash te vermijden. Anders dan in bijvoorbeeld Nederland moeten we het hier stellen zonder commissies van experten die omvattende rapporten opmaken over de houdbaarheid van de zorg. Misschien een suggestie voor de afscheidnemende regeringen om dit voorbereidend werk minstens al op de rails te zetten?
Tot slot nog dit. We zullen nog veel moeten debatteren, visies aftoetsen en met elkaar in gesprek gaan om verandering op gang te brengen. Maar laat ons dat sereen doen, met vertrouwen, niet door het gooien met modder. Ik – en met mij de meer dan 500 zorgorganisaties van Zorgnet-Icuro – sluiten zich aan bij de publieke verontwaardiging over de “bergen vlees” en de manier waarop woonzorgcentra en ziekenhuizen door de mangel gehaald worden. Kritiek kan, ja, dingen in vraag stellen ook. Maar er is ook nog zoiets als goed fatsoen. Met generaties en organisaties tegen elkaar op te zetten, met polarisatie zullen we die gigantische uitdaging van de vergrijzing van de bevolking niet aankunnen. Het was de zoveelste kaakslag voor iedereen die in de zorg werkt en wel degelijk – hoe moeilijk soms ook – er de kwaliteit van leven centraal stelt.
Nog acht weken te gaan voor de verkiezingen. Politici, laat het échte debat beginnen over de zorg van de toekomst. Alle burgers in dit land hebben recht op jullie visie hierover.
Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder Zorgnet-Icuro